آیا HPV با یک بار رابطه منتقل میشود؟
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از شایع‌ترین ویروس‌های مقاربتی در جهان است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که تنها داشتن روابط جنسی مکرر یا با چند شریک جنسی می‌تواند خطر ابتلا به HPV را افزایش دهد. اما واقعیت این است که ویروس HPV می‌تواند حتی با یکبار تماس جنسی با فرد آلوده منتقل شود. این نکته اهمیت زیادی در درک خطر انتقال، پیشگیری و مراقبت‌های بهداشتی دارد. در این مقاله به‌صورت کامل به بررسی احتمال انتقال HPV با یکبار رابطه، عوامل مؤثر در انتقال، راه‌های پیشگیری و نکات ضروری برای افراد در معرض خطر می‌پردازیم.
HPV چیست و چرا اهمیت دارد؟
HPV یا ویروس پاپیلومای انسانی گروهی از ویروس‌هاست که بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد. برخی از این انواع باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شوند (انواع کم‌خطر) و برخی دیگر ممکن است منجر به سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی، واژن، حلق یا زبان شوند (انواع پرخطر). ویروس از طریق تماس مستقیم پوست با پوست در حین رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی منتقل میشود.
آیا HPV می‌تواند با یکبار رابطه منتقل شود؟
بله، ویروس HPV می‌تواند تنها با یکبار تماس جنسی با فرد آلوده منتقل شود. این ویروس بسیار مسری است و برای انتقال آن حتی نیاز به دخول کامل نیست. تماس پوستی بین نواحی تناسلی برای انتقال کافی است. به همین دلیل حتی رابطه جنسی محافظت‌شده نیز همیشه نمی‌تواند محافظت کامل ایجاد کند.
چرا HPV تا این اندازه مسری است؟
ویروس HPV برخلاف بسیاری از ویروس‌های دیگر، به راحتی از طریق تماس پوست با پوست انتقال می‌یابد. ویژگی‌های انتقال سریع این ویروس به عوامل زیر مربوط میشود:
-
ویروس در نواحی مرطوب و مخاطی مانند ناحیه تناسلی به‌خوبی زنده می‌ماند.
-
معمولاً هیچ‌گونه علامت ظاهری ندارد، در نتیجه فرد آلوده بدون آگاهی می‌تواند آن را منتقل کند.
-
حتی تماس سطحی ناحیه تناسلی با پوست فرد مبتلا کافی است.
-
ویروس می‌تواند هفته‌ها تا ماه‌ها در بدن باقی بماند بدون آنکه علائمی ایجاد کند.
آیا استفاده از کاندوم مانع از انتقال HPV میشود؟
استفاده از کاندوم خطر انتقال بسیاری از بیماری‌های مقاربتی از جمله HPV را کاهش می‌دهد، اما به‌طور کامل جلوگیری نمی‌کند. زیرا کاندوم فقط بخش محدودی از ناحیه تناسلی را پوشش می‌دهد و تماس پوستی در نواحی دیگر همچنان ممکن است موجب انتقال ویروس شود. با این حال، استفاده مداوم و درست از کاندوم همچنان یکی از بهترین ابزارهای پیشگیری است و در کاهش احتمال انتقال HPV نقش مؤثری دارد.
آیا همه کسانی که فقط یک شریک جنسی دارند هم در معرض HPV هستند؟
بله، حتی افرادی که تنها یک شریک جنسی دارند، اگر آن شریک به ویروس HPV آلوده باشد (حتی بدون علامت)، در معرض خطر قرار دارند. نکته مهم اینجاست که:
-
ویروس HPV ممکن است سال‌ها بدون هیچ علامتی در بدن بماند.
-
فرد ممکن است قبل از آغاز رابطه فعلی، از شریک جنسی قبلی خود آلوده شده باشد.
-
در نتیجه، تک‌همسری، اگر بدون انجام تست‌های بهداشتی باشد، الزاماً ایمنی کامل ایجاد نمی‌کند.
عوامل مؤثر در انتقال HPV با یکبار رابطه
چندین عامل می‌توانند احتمال انتقال ویروس را در یکبار تماس جنسی افزایش دهند:
-
نوع رابطه جنسی (واژینال، دهانی یا مقعدی)
-
وجود زخم یا آسیب در پوست یا مخاط ناحیه تناسلی
-
سیستم ایمنی ضعیف
-
داشتن رابطه جنسی بدون کاندوم
-
وضعیت سلامت شریک جنسی (آیا قبلاً به HPV مبتلا بوده؟ آیا واکسن زده است؟)
آیا همه کسانی که به HPV مبتلا می‌شوند، دچار بیماری می‌شوند؟
خیر، در بیشتر موارد سیستم ایمنی بدن ویروس را شناسایی کرده و طی ۶ ماه تا ۲ سال آن را از بین می‌برد. با این حال، در برخی افراد، ویروس در بدن باقی می‌ماند و ممکن است باعث زگیل تناسلی یا تغییرات سلولی پیش‌سرطانی در دهانه رحم و دیگر نواحی شود. بنابراین حتی اگر علائمی دیده نشود، خطر وجود دارد.
آیا می‌توان از انتقال HPV با آزمایش قبل از رابطه پیشگیری کرد؟
در حال حاضر، تست HPV برای مردان به‌صورت رایج و عمومی در دسترس نیست. برای زنان، تست پاپ اسمیر و HPV DNA قابل انجام است، اما این آزمایش‌ها فقط در نواحی خاصی مانند دهانه رحم استفاده می‌شوند و تست پیشگیرانه برای تمام انواع تماس جنسی وجود ندارد. از این رو، واکسیناسیون و رعایت بهداشت جنسی نقش مهمی در پیشگیری دارند.
اهمیت واکسن HPV برای پیشگیری از انتقال
واکسن HPV یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از ابتلا به انواع پرخطر ویروس است. این واکسن می‌تواند از بروز بیشتر سرطان‌های مرتبط با HPV و همچنین زگیل تناسلی پیشگیری کند. بهتر است:
-
افراد قبل از شروع روابط جنسی واکسن بزنند (بهترین سن ۹ تا ۱۴ سال)
-
اما افراد تا سن ۲۶ و در برخی موارد تا ۴۵ سال هم می‌توانند با مشورت پزشک واکسن را دریافت کنند
-
واکسیناسیون حتی برای کسانی که فقط یک شریک دارند نیز مفید است
اگر تنها یکبار رابطه جنسی داشته‌ام، آیا باید نگران HPV باشم؟
اگر تنها یکبار رابطه جنسی داشته‌اید، و آن هم با فردی که سابقه جنسی نامشخصی داشته، ممکن است در معرض HPV قرار گرفته باشید. به ویژه اگر رابطه محافظت‌نشده بوده باشد. در چنین مواردی توصیه میشود:
-
زنان پس از سن ۲۵ سالگی تست‌های غربالگری مانند پاپ اسمیر را شروع کنند.
-
اگر در ناحیه تناسلی علائمی مانند زگیل، خارش یا ترشح مشاهده شد، به پزشک مراجعه شود.
-
در صورت امکان، واکسن HPV دریافت شود.
-
رعایت بهداشت جنسی در روابط آینده جدی گرفته شود.
نتیجه‌گیری
ویروس HPV بسیار مسری است و متأسفانه می‌تواند حتی با یکبار رابطه جنسی با فرد آلوده منتقل شود. بی‌علامت بودن این ویروس در بسیاری از موارد، باعث میشود افراد بدون آگاهی ناقل باشند. بنابراین نباید تصور کرد که رابطه محدود یا تک‌شریکی الزاماً باعث ایمنی کامل در برابر HPV میشود. بهترین راه‌های پیشگیری از این ویروس شامل واکسیناسیون، استفاده صحیح از کاندوم، کاهش تعداد شرکای جنسی و انجام تست‌های منظم غربالگری است. اگر تاکنون فقط یکبار رابطه جنسی داشته‌اید، هنوز هم مراقبت، پیشگیری و پیگیری پزشکی اهمیت بالایی دارد.