آیا ویروس HPV کشنده است؟
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از رایج‌ترین ویروس‌های منتقله از راه جنسی در جهان است. این ویروس بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد و اکثر افراد در طول زندگی خود حداقل یک‌بار با آن در تماس قرار می‌گیرند. درحالی‌که بیشتر عفونت‌های HPV بدون درمان خاصی توسط سیستم ایمنی بدن کنترل و از بین می‌روند، برخی انواع آن می‌توانند پیامدهای خطرناکی مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی، حلق و زبان ایجاد کنند. در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که آیا ویروس HPV می‌تواند کشنده باشد یا خیر، چه عواملی در خطرناک بودن آن نقش دارند و چگونه می‌توان از عواقب جدی این ویروس پیشگیری کرد.
ویروس HPV چیست و چگونه منتقل می‌شود؟
ویروس HPV از طریق تماس مستقیم پوست با پوست و عمدتاً از راه رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی منتقل می‌شود. این ویروس به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
-
انواع کم‌خطر: معمولاً باعث ایجاد زگیل‌های پوستی یا تناسلی می‌شوند و تهدید جدی برای جان فرد محسوب نمی‌شوند.
-
انواع پرخطر: می‌توانند منجر به تغییرات سلولی پیش‌سرطانی و سرطانی در نواحی مختلف بدن شوند، به‌ویژه در دهانه رحم.
آیا همه افراد مبتلا به HPV در معرض خطر مرگ هستند؟
خیر. در اغلب موارد، به‌ویژه زمانی که ویروس از انواع کم‌خطر باشد، هیچ تهدیدی برای جان فرد ایجاد نمی‌کند. حتی بسیاری از افرادی که به انواع پرخطر ویروس آلوده می‌شوند، در صورت داشتن سیستم ایمنی قوی و مراجعه منظم به پزشک برای غربالگری، هرگز دچار بیماری‌های جدی یا سرطان نخواهند شد. بنابراین، کشنده بودن HPV به فاکتورهای زیادی بستگی دارد.
چه زمانی HPV می‌تواند کشنده باشد؟
HPV در شرایط زیر می‌تواند منجر به مرگ شود:
-
عدم تشخیص زودهنگام و پیگیری نکردن درمان: بسیاری از زنان مبتلا به HPV نوع پرخطر، اگر به‌موقع برای انجام پاپ اسمیر یا تست HPV مراجعه نکنند، ممکن است تغییرات سلولی در دهانه رحم به سرطان پیشرفته تبدیل شود.
-
عدم درمان سرطان ایجادشده: اگر سرطانی که در اثر HPV به‌وجود آمده به‌موقع تشخیص داده نشود، ممکن است به مراحل پیشرفته برسد و درمان‌پذیر نباشد.
-
سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند بیماران مبتلا به HIV یا کسانی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند)، بیشتر در معرض خطر بروز انواع شدیدتر بیماری‌های مرتبط با HPV هستند.
-
ابتلا به نوع پرخطر HPV و عدم واکسیناسیون یا غربالگری: در افرادی که در معرض انواع ۱۶ و ۱۸ ویروس قرار می‌گیرند (که عامل بیشتر سرطان‌های دهانه رحم هستند)، خطر مرگ ناشی از سرطان افزایش می‌یابد.
کدام سرطان‌ها با HPV در ارتباط هستند؟
انواع خاصی از HPV به‌ویژه نوع ۱۶ و ۱۸ با چند نوع سرطان ارتباط مستقیم دارند:
-
سرطان دهانه رحم (سرویکس): شایع‌ترین سرطان مرتبط با HPV، به‌ویژه در زنان
-
سرطان مقعد
-
سرطان آلت تناسلی
-
سرطان واژن و فرج
-
سرطان حلق، زبان و حنجره (به‌ویژه در نتیجه رابطه دهانی با فرد آلوده)
آمار مرگ‌ومیر ناشی از HPV
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه صدها هزار زن در سراسر جهان بر اثر سرطان دهانه رحم جان خود را از دست می‌دهند، و بیش از ۹۰ درصد این موارد با ویروس HPV مرتبط هستند. با این حال، در کشورهای توسعه‌یافته که برنامه‌های واکسیناسیون و غربالگری وجود دارد، مرگ‌ومیر ناشی از HPV به‌شدت کاهش یافته است.
آیا زگیل تناسلی خطرناک یا کشنده است؟
خیر، زگیل‌های تناسلی که ناشی از انواع کم‌خطر HPV (مثل نوع ۶ و ۱۱) هستند، از نظر زیبایی و روانی ممکن است آزاردهنده باشند، اما معمولاً تهدیدی برای جان فرد ایجاد نمی‌کنند. آن‌ها با روش‌های مختلف قابل درمان‌اند و در بسیاری از موارد خودبه‌خود از بین می‌روند.
چگونه می‌توان از خطرات کشنده HPV جلوگیری کرد؟
با رعایت چند راهکار ساده و علمی می‌توان احتمال بروز عوارض جدی HPV را کاهش داد:
۱. واکسیناسیون HPV
واکسیناسیون یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از ابتلا به انواع پرخطر HPV است. واکسن‌های Gardasil و Cervarix از ابتلا به انواع ۱۶ و ۱۸ (و در برخی واکسن‌ها انواع دیگر) جلوگیری می‌کنند.
-
بهترین زمان تزریق واکسن بین ۹ تا ۱۴ سالگی است، اما بزرگسالان تا سن ۴۵ سالگی هم می‌توانند آن را دریافت کنند.
-
واکسن برای دختران و پسران هر دو توصیه می‌شود.
۲. انجام منظم تست‌های غربالگری
-
تست پاپ اسمیر برای زنان از سن ۲۵ یا ۳۰ سالگی به‌صورت دوره‌ای باید انجام شود.
-
تست HPV DNA نیز به تشخیص انواع پرخطر کمک می‌کند.
-
اگر نتایج غیرعادی باشد، پزشک ممکن است کولپوسکوپی یا بیوپسی تجویز کند.
۳. استفاده از کاندوم
اگرچه کاندوم محافظت صددرصدی در برابر HPV ایجاد نمی‌کند، اما به‌طور قابل‌توجهی احتمال انتقال ویروس را کاهش می‌دهد. استفاده مستمر و صحیح از کاندوم در روابط جنسی اهمیت زیادی دارد.
۴. کاهش تعداد شرکای جنسی و رعایت بهداشت جنسی
داشتن شریک جنسی ثابت، رعایت بهداشت و پرهیز از روابط پرخطر نقش مهمی در کاهش احتمال ابتلا به HPV دارند.
۵. تقویت سیستم ایمنی
تغذیه مناسب، ورزش منظم، خواب کافی و پرهیز از استرس می‌توانند سیستم ایمنی بدن را در مقابله با ویروس تقویت کنند. در بسیاری از افراد، HPV به‌طور طبیعی با عملکرد صحیح سیستم ایمنی مهار می‌شود.
نتیجه‌گیری
در پاسخ به این سؤال که آیا HPV کشنده است؟ باید گفت: در اغلب موارد خیر، اما در صورتی که فرد به انواع پرخطر ویروس HPV آلوده شود و بیماری بدون تشخیص و درمان باقی بماند، این ویروس می‌تواند زمینه‌ساز سرطان‌های مرگ‌بار به‌ویژه در زنان شود. اما خوشبختانه با انجام واکسیناسیون، غربالگری منظم، رعایت بهداشت جنسی و مراقبت‌های پزشکی، می‌توان به‌راحتی از مرگ‌ومیرهای ناشی از HPV پیشگیری کرد. آگاهی، پیشگیری و پیگیری، سه گام کلیدی برای مقابله با خطرات این ویروس هستند.