چگونه بفهمیم به ویروس HPV مبتلا هستیم؟
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقل‌شونده از راه جنسی در سراسر جهان است. این ویروس می‌تواند در بسیاری از موارد بدون علامت باقی بماند و فرد را بدون آنکه متوجه شود، به ناقل ویروس تبدیل کند. از سوی دیگر، برخی انواع آن ممکن است منجر به بروز زگیل تناسلی یا حتی سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی و گلو شوند. به همین دلیل، شناسایی به‌موقع عفونت HPV اهمیت بالایی دارد. در این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که چگونه می‌توان فهمید آیا به HPV مبتلا هستیم یا خیر، چه علائمی باید مورد توجه قرار گیرد، و چه روش‌هایی برای تشخیص دقیق این ویروس وجود دارد.
ویروس HPV چیست؟
HPV گروهی از ویروس‌هاست که بیش از 100 نوع مختلف دارد. برخی انواع آن کم‌خطر هستند و زگیل‌های پوستی یا تناسلی ایجاد می‌کنند، در حالی که انواع پرخطر آن می‌توانند در درازمدت منجر به تغییرات سلولی و حتی سرطان شوند. این ویروس عمدتاً از طریق تماس مستقیم پوست با پوست در طول رابطه جنسی (واژینال، مقعدی یا دهانی) منتقل می‌شود.
آیا ممکن است بدون علامت به HPV مبتلا باشیم؟
بله، بسیاری از افراد مبتلا به HPV هیچ علائم ظاهری ندارند. در واقع، بیشتر موارد عفونت HPV خاموش و بدون نشانه هستند و ممکن است به‌طور خودبه‌خود پس از چند ماه تا چند سال از بین بروند. این ویژگی باعث می‌شود که افراد ندانند ناقل هستند و ویروس را به شریک جنسی خود منتقل کنند.
علائم شایع HPV در زنان
در بیشتر موارد، عفونت HPV در زنان بدون علامت است، اما ممکن است علائم زیر ظاهر شود:
-
زگیل‌های تناسلی: برجستگی‌های گوشتی، نرم، گاهی مرطوب یا گل‌کلمی‌شکل در ناحیه تناسلی یا اطراف مقعد
-
خارش، سوزش یا ناراحتی در ناحیه تناسلی
-
ترشحات غیرعادی واژن یا خونریزی پس از رابطه جنسی
-
در موارد پیشرفته‌تر: تغییرات سلولی دهانه رحم که از طریق تست پاپ اسمیر قابل شناسایی است
علائم شایع HPV در مردان
علائم HPV در مردان نیز اغلب دیده نمی‌شود، اما در صورت بروز، معمولاً به شکل زیر است:
-
زگیل‌های تناسلی: بر روی آلت، بیضه، کشاله ران یا اطراف مقعد
-
خارش یا سوزش در محل زگیل‌ها
-
در موارد بسیار نادر: تغییرات بدخیم در آلت یا مقعد (معمولاً در مردان دارای سیستم ایمنی ضعیف)
روش‌های تشخیص HPV
برای تشخیص قطعی ویروس HPV، روش‌هایی تخصصی وجود دارد. مهم است بدانیم که آزمایش خون برای تشخیص HPV کاربرد ندارد، زیرا ویروس در خون قابل شناسایی نیست.
تست پاپ اسمیر (Pap smear)
این تست برای بررسی سلول‌های دهانه رحم در زنان استفاده می‌شود. اگر سلول‌ها تغییرات غیرطبیعی داشته باشند، ممکن است نشانه‌ای از وجود HPV باشد. تست پاپ اسمیر در زنان بین ۲۵ تا ۶۵ سال باید به‌صورت منظم انجام شود.
تست HPV DNA
تست HPV DNA می‌تواند به‌طور مستقیم انواع پرخطر ویروس را شناسایی کند. معمولاً این تست هم‌زمان با پاپ اسمیر انجام می‌شود. اگر نتیجه مثبت باشد، پزشک اقدامات بعدی مانند کولپوسکوپی یا بیوپسی را توصیه می‌کند.
کولپوسکوپی و بیوپسی
در صورتی که نتایج تست‌ها مشکوک یا غیرطبیعی باشد، پزشک با دستگاه کولپوسکوپ دهانه رحم را با بزرگ‌نمایی مشاهده کرده و در صورت لزوم از بافت نمونه‌برداری (بیوپسی) می‌کند.
معاینه فیزیکی برای مردان
برای مردان، آزمایش تشخیصی اختصاصی برای HPV در دسترس نیست. اما اگر علائم مشکوک مانند زگیل تناسلی وجود داشته باشد، پزشک می‌تواند با معاینه یا نمونه‌برداری آن را تشخیص دهد.
چه کسانی باید آزمایش HPV بدهند؟
-
زنان ۲۵ سال به بالا باید به‌صورت منظم پاپ اسمیر و در صورت نیاز تست HPV انجام دهند.
-
افراد دارای چند شریک جنسی یا رابطه جنسی محافظت‌نشده، در معرض خطر بیشتر قرار دارند و باید تحت نظر باشند.
-
افراد با سیستم ایمنی ضعیف (مثل مبتلایان به HIV) نیاز به بررسی دقیق‌تری دارند.
-
در صورت مشاهده هرگونه زائده غیرعادی، ترشحات، درد یا خونریزی، لازم است با پزشک مشورت شود.
آیا زگیل تناسلی نشانه قطعی HPV است؟
بله، وجود زگیل تناسلی تقریباً همیشه نشانه ابتلا به یکی از انواع کم‌خطر ویروس HPV است، به‌ویژه نوع ۶ و ۱۱ که عامل حدود ۹۰ درصد زگیل‌های تناسلی هستند. با این حال، وجود زگیل به معنای ابتلا به نوع پرخطر ویروس نیست.
مدت زمان باقی‌ماندن ویروس HPV در بدن
در بیشتر موارد، بدن طی ۶ ماه تا ۲ سال ویروس را از بین می‌برد، به‌ویژه در افراد جوان با سیستم ایمنی قوی. اما در برخی افراد، ویروس ممکن است برای سال‌ها در بدن باقی بماند و موجب تغییرات سلولی شود.
آیا HPV قابل درمان است؟
خود ویروس HPV درمان خاصی ندارد، اما عوارض ناشی از آن مانند زگیل‌ها یا تغییرات پیش‌سرطانی قابل درمان هستند. واکسن HPV نیز از ابتلا به انواع خاصی از ویروس پیشگیری می‌کند، اما ویروس موجود را از بین نمی‌برد.
آیا مردان هم باید نگران باشند؟
بله، اگرچه خطر بروز سرطان در مردان کمتر از زنان است، اما مردان می‌توانند ناقل HPV باشند و ویروس را به شریک جنسی خود منتقل کنند. همچنین انواع خاصی از HPV می‌توانند باعث سرطان مقعد، آلت و حلق در مردان شوند.
چگونه از HPV پیشگیری کنیم؟
-
استفاده از کاندوم در تمام روابط جنسی (اگرچه کاندوم محافظت کامل ایجاد نمی‌کند، اما خطر انتقال را کاهش می‌دهد)
-
کاهش تعداد شرکای جنسی
-
واکسیناسیون HPV قبل از شروع فعالیت جنسی
-
انجام منظم تست‌های غربالگری برای زنان
-
رعایت بهداشت فردی و جنسی
نتیجه‌گیری
فهمیدن اینکه آیا به HPV مبتلا هستیم یا نه، تنها از طریق علائم ظاهری ممکن نیست، زیرا بسیاری از افراد هیچ نشانه‌ای ندارند. برای تشخیص دقیق، انجام تست‌هایی مانند پاپ اسمیر، HPV DNA و معاینه پزشک الزامی است. آگاهی از علائم، توجه به وضعیت بدن، پیشگیری و مراجعه منظم به پزشک می‌تواند نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض جدی این ویروس ایفا کند. اگر هرگونه نشانه غیرعادی مشاهده کردید یا در معرض خطر هستید، بهتر است بدون تأخیر با پزشک مشورت کنید.