تفسیر آزمایش پره اکلامپسی

تفسیر آزمایش پره‌اکلامپسی؛ راهنمای کامل تشخیص بالینی

پره‌اکلامپسی یکی از اختلالات شایع و بالقوه خطرناک دوران بارداری است که معمولاً پس از هفته بیستم بارداری و همراه با افزایش فشار خون و وجود پروتئین در ادرار تشخیص داده می‌شود. تفسیر دقیق نتایج آزمایش‌های مرتبط با پره‌اکلامپسی برای تشخیص، پیگیری و تصمیم‌گیری درمانی ضروری است. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین آزمایش‌های مورد استفاده در تشخیص پره‌اکلامپسی و نحوه تفسیر آن‌ها می‌پردازیم.

آزمایش فشار خون؛ اولین شاخص هشداردهنده

یکی از اولین علائم پره‌اکلامپسی، افزایش فشار خون است. اگر فشار خون سیستولیک (عدد بالا) برابر یا بیشتر از 140 میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک (عدد پایین) برابر یا بیشتر از 90 میلی‌متر جیوه در دو نوبت با فاصله چهار ساعت اندازه‌گیری شود، نیاز به بررسی بیشتر وجود دارد.

افزایش مزمن یا ناگهانی فشار خون در دوران بارداری، مخصوصاً اگر با علائم دیگر همراه باشد، ممکن است نشانه شروع پره‌اکلامپسی باشد.

آزمایش ادرار برای بررسی پروتئینوری

وجود پروتئین در ادرار (پروتئینوری) یکی از نشانه‌های کلاسیک پره‌اکلامپسی است. آزمایش‌های مختلفی برای بررسی پروتئین در ادرار استفاده می‌شود:

• آزمایش Dipstick (نوار ادراری): اگر نوار ادراری عدد +1 یا بیشتر را نشان دهد، احتمال پروتئینوری وجود دارد.

• تست 24 ساعته جمع‌آوری ادرار: اگر میزان پروتئین در ادرار بیش از 300 میلی‌گرم در 24 ساعت باشد، به‌عنوان پروتئینوری قابل توجه در نظر گرفته می‌شود.

• نسبت پروتئین به کراتینین در نمونه تصادفی ادرار: اگر این نسبت بیشتر از 0.3 باشد، نشان‌دهنده پروتئینوری بالاست.

آزمایش‌های خون برای بررسی عملکرد اندام‌ها

پره‌اکلامپسی می‌تواند بر عملکرد کبد، کلیه و سیستم انعقادی تأثیر بگذارد. بنابراین چند آزمایش خون کلیدی برای بررسی شدت بیماری انجام می‌شود:

آزمایش کراتینین و اوره (BUN)

• کراتینین بالا: نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه است. سطح طبیعی کراتینین در زنان باردار کمتر از 1.1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

• BUN بالا: همراه با کراتینین بالا، ممکن است نشان‌دهنده آسیب کلیه باشد.

آزمایش آنزیم‌های کبدی (AST و ALT)

• افزایش AST و ALT: می‌تواند نشانه‌ای از درگیری کبد باشد که در پره‌اکلامپسی شدید یا سندرم HELLP دیده می‌شود.

• مقادیر بالاتر از 70 واحد در لیتر (برای AST) معمولاً به‌عنوان غیر طبیعی در نظر گرفته می‌شوند.

شمارش پلاکت‌ها (Platelet Count)

• کاهش تعداد پلاکت‌ها یکی از علائم پره‌اکلامپسی شدید است.

• اگر تعداد پلاکت‌ها کمتر از 100 هزار در میلی‌متر مکعب باشد، نشانه اختلال در انعقاد خون یا سندرم HELLP است.

آزمایش اسید اوریک (Uric Acid)

• افزایش سطح اسید اوریک می‌تواند یکی از اولین علائم آزمایشگاهی پره‌اکلامپسی باشد.

• مقدار طبیعی در بارداری معمولاً زیر 6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. مقادیر بالاتر نیاز به بررسی بیشتر دارد.

آزمایش نسبت sFlt-1 به PlGF برای پیش‌بینی پره‌اکلامپسی

این آزمایش که در مراکز پیشرفته‌تر انجام می‌شود، یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای پیش‌بینی و تشخیص پره‌اکلامپسی به‌ویژه در مراحل اولیه است.

• sFlt-1 (Soluble Fms-like Tyrosine Kinase-1): پروتئینی است که در پره‌اکلامپسی افزایش می‌یابد.

• PlGF (Placental Growth Factor): فاکتور رشد جفت است که در پره‌اکلامپسی کاهش می‌یابد.

• نسبت sFlt-1/PlGF بالاتر از 38 در هفته‌های 20 تا 34 بارداری می‌تواند خطر بالای پره‌اکلامپسی را نشان دهد.

این آزمایش به‌ویژه در موارد مشکوک و بارداری‌های پرخطر کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری بهتری درباره ادامه بارداری یا زایمان زودرس انجام شود.

آزمایش‌های کمکی دیگر در ارزیابی وضعیت مادر

در صورت بروز علائمی مانند سردرد شدید، تاری دید یا درد شکم، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند موارد زیر را نیز تجویز کند:

• سونوگرافی داپلر جفت: بررسی خون‌رسانی به جنین و جفت

• NST (تست بدون استرس): بررسی ضربان قلب جنین

• آزمایش انعقاد خون (PT، PTT، D-dimer): برای بررسی اختلالات انعقادی در پره‌اکلامپسی شدید یا سندرم HELLP

چگونه نتایج آزمایش را تفسیر کنیم؟

تفسیر نتایج باید همیشه توسط پزشک متخصص زنان انجام شود، اما به‌طور کلی اگر موارد زیر مشاهده شود، احتمال پره‌اکلامپسی زیاد است:

• فشار خون ≥ 140/90 میلی‌متر جیوه در دو نوبت

• پروتئین ادرار بیش از 300 میلی‌گرم در 24 ساعت

• افزایش آنزیم‌های کبدی و کاهش پلاکت

• کراتینین بالاتر از 1.1

• نسبت sFlt-1/PlGF بالا

ترکیب این نتایج همراه با علائم بالینی مانند سردرد، تاری دید، درد اپی‌گاستریک و ادم، تصویر روشنی از وضعیت پره‌اکلامپسی یا شدت آن به پزشک می‌دهد.

نتیجه‌گیری

پره‌اکلامپسی یک وضعیت جدی در بارداری است که با کمک آزمایش‌های تشخیصی مختلف قابل شناسایی و پیگیری است. آزمایش فشار خون، بررسی پروتئین در ادرار، آزمایش‌های خون برای بررسی عملکرد کلیه و کبد، شمارش پلاکت و نسبت sFlt-1 به PlGF، از مهم‌ترین ابزارهای تشخیص پره‌اکلامپسی هستند.

تفسیر درست این آزمایش‌ها توسط پزشک متخصص، کلید اصلی برای تشخیص زودهنگام، مدیریت مؤثر و جلوگیری از عوارض جدی برای مادر و جنین است. آگاهی مادر از اهمیت این آزمایش‌ها و پیگیری منظم مراقبت‌های بارداری، نقش حیاتی در سلامت بارداری ایفا می‌کند.