واکسن HPV چیست و چرا اهمیت دارد؟
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقله از راه تماس جنسی است که بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد. برخی از انواع این ویروس می‌توانند باعث زگیل تناسلی شوند و برخی دیگر با سرطان‌هایی همچون سرطان دهانه رحم، سرطان واژن، سرطان آلت تناسلی، سرطان مقعد و حتی سرطان گلو و دهان در ارتباط هستند. واکسن HPV با هدف پیشگیری از ابتلا به انواع پرخطر این ویروس طراحی شده و یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش شیوع بیماری‌های مرتبط با HPV در سطح جوامع است.
کجا باید واکسن HPV بزنیم؟
واکسن HPV معمولاً در مراکز درمانی خاص، کلینیک‌های تخصصی واکسیناسیون، بیمارستان‌ها، برخی داروخانه‌های دارای خدمات تزریقی و مطب پزشکان متخصص زنان یا پوست و مو تزریق می‌شود. مکان مناسب برای تزریق این واکسن بسته به کشور، امکانات درمانی منطقه و سن فرد متقاضی ممکن است متفاوت باشد.
مراکز بهداشت دولتی
در بسیاری از کشورها، از جمله کشورهای پیشرفته، تزریق واکسن HPV در برنامه واکسیناسیون ملی قرار دارد و به‌صورت رایگان یا با هزینه بسیار پایین در مراکز بهداشت انجام می‌شود. این مراکز خدمات استاندارد، ایمن و مطابق با پروتکل‌های بین‌المللی ارائه می‌دهند.
کلینیک‌های خصوصی
در کشورهایی که واکسن HPV هنوز وارد برنامه ملی واکسیناسیون نشده یا در همه مراکز دولتی در دسترس نیست، می‌توان به کلینیک‌های خصوصی مراجعه کرد. این مراکز معمولاً شرایط بهتری از نظر نوبت‌دهی، دسترسی سریع و خدمات مشاوره قبل از واکسیناسیون دارند، اما ممکن است هزینه بیشتری دریافت کنند.
بیمارستان‌های عمومی و تخصصی
بسیاری از بیمارستان‌های عمومی و خصوصی دارای بخش واکسیناسیون هستند. در این مراکز می‌توانید با نسخه پزشک یا با هماهنگی بخش مربوطه واکسن HPV دریافت کنید. این بیمارستان‌ها مخصوصاً در شهرهای بزرگ، یکی از منابع مطمئن برای تزریق واکسن هستند.
داروخانه‌های دارای خدمات تزریق واکسن
در برخی کشورها، داروخانه‌های مشخصی مجوز تزریق واکسن دارند. این داروخانه‌ها معمولاً تکنسین یا پرستار آموزش‌دیده در محل دارند که می‌توانند واکسن را طبق دستورالعمل صحیح تزریق کنند. این گزینه بیشتر در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و برخی کشورهای اروپایی رایج است.
مطب متخصصان زنان و زایمان یا پزشکان پوست
بسیاری از پزشکان متخصص، به‌ویژه متخصصان زنان، خدمات مشاوره و تزریق واکسن HPV را در مطب خود ارائه می‌دهند. این مراکز برای کسانی که قصد دریافت اطلاعات کامل درباره خطرات HPV و مزایای واکسن را دارند، گزینه مناسبی محسوب می‌شوند.
مراکز واکسیناسیون بین‌المللی
در برخی از کشورهای توسعه‌یافته، مراکز واکسیناسیون بین‌المللی یا مراکز سلامت سفر نیز واکسن HPV را ارائه می‌دهند. این مراکز بیشتر برای مسافرانی طراحی شده‌اند که قصد سفر به کشورهای خاص را دارند و نیاز به دریافت واکسن‌های مورد تأیید دارند.
چه کسانی باید واکسن HPV بزنند؟
-
دختران و پسران بین ۹ تا ۱۴ سال: این گروه سنی هدف اصلی واکسیناسیون است، چون بهترین پاسخ ایمنی را پیش از آغاز روابط جنسی دارند.
-
نوجوانان و جوانان بین ۱۵ تا ۲۶ سال: اگر پیش‌تر واکسن نزده‌اند، هنوز هم می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
-
افراد بالای ۲۶ سال تا ۴۵ سال: برخی کشورها این گروه سنی را نیز مشمول واکسیناسیون قرار داده‌اند، به‌ویژه در صورت داشتن شریک جنسی متعدد یا خطر بالای ابتلا.
-
افراد مبتلا به HIV یا نقص ایمنی: چون در معرض خطر بیشتری برای عوارض HPV هستند، تزریق واکسن برای این افراد توصیه می‌شود.
بهترین زمان تزریق واکسن HPV
بهترین زمان تزریق واکسن HPV پیش از آغاز فعالیت جنسی است. این موضوع به بدن اجازه می‌دهد تا پیش از تماس با ویروس، آنتی‌بادی‌های محافظ تولید کند. البته حتی اگر فرد فعالیت جنسی داشته باشد، باز هم دریافت واکسن مفید است، چون ممکن است هنوز با همه انواع پرخطر HPV تماس نداشته باشد.
چند نوبت واکسن نیاز است؟
-
زیر ۱۵ سال: معمولاً دو نوبت واکسن کافی است که با فاصله ۶ تا ۱۲ ماه تزریق می‌شود.
-
۱۵ سال به بالا یا افراد با نقص ایمنی: سه دوز واکسن توصیه می‌شود، که معمولاً در ماه‌های ۰، ۱ تا ۲، و ۶ تزریق می‌گردد.
نام‌های تجاری واکسن HPV
سه نوع اصلی واکسن HPV در جهان وجود دارد:
-
گارداسیل (Gardasil): علیه HPV نوع ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸
-
گارداسیل ۹ (Gardasil 9): پوشش وسیع‌تری دارد و شامل ۹ نوع مختلف از HPV است
-
سرواریکس (Cervarix): علیه HPV نوع ۱۶ و ۱۸، مخصوص پیشگیری از سرطان دهانه رحم
آیا تزریق واکسن HPV عوارض دارد؟
واکسن HPV از ایمن‌ترین واکسن‌ها به‌شمار می‌رود. عوارض آن معمولاً خفیف و گذرا هستند، مانند:
-
درد یا تورم در محل تزریق
-
تب خفیف
-
احساس ضعف یا سرگیجه کوتاه‌مدت
-
سردرد
در موارد بسیار نادر، واکنش‌های آلرژیک شدید ممکن است رخ دهد که نیاز به مراقبت فوری دارد.
آیا پس از تزریق واکسن HPV نیاز به آزمایش یا معاینه خاصی داریم؟
واکسن جایگزین آزمایش غربالگری سرطان دهانه رحم نیست. زنانی که واکسن دریافت کرده‌اند، همچنان باید در سنین مناسب تست پاپ اسمیر (Pap Smear) انجام دهند. این موضوع برای اطمینان از سلامت کامل رحم و پیشگیری از تشخیص دیرهنگام سرطان اهمیت دارد.
هزینه واکسن HPV چقدر است؟
هزینه واکسن بسته به کشور، نوع واکسن (مثلاً گارداسیل یا گارداسیل ۹) و محل تزریق متفاوت است. در برخی کشورها، این واکسن به‌صورت رایگان در برنامه واکسیناسیون مدارس عرضه می‌شود، در حالی‌که در کشورهای دیگر ممکن است بین ۵۰ تا ۲۰۰ دلار برای هر نوبت هزینه داشته باشد.
جمع‌بندی
برای دریافت واکسن HPV می‌توان به مراکز مختلفی مراجعه کرد، از جمله مراکز بهداشت، کلینیک‌های خصوصی، داروخانه‌های دارای مجوز تزریق، مطب پزشکان و بیمارستان‌ها. این واکسن ابزار بسیار مؤثری در پیشگیری از انواع مختلفی از سرطان‌ها و زگیل‌های تناسلی محسوب می‌شود. با تزریق به‌موقع واکسن و ادامه غربالگری‌های مرتبط، می‌توان گام بزرگی در حفظ سلامت جنسی و عمومی برداشت. انتخاب مکان مناسب برای تزریق باید بر اساس امکانات، دسترسی و مشورت با پزشک انجام شود.