چه چیزهایی اسپرم را در رحم از بین می‌برد؟
یکی از نکات مهم در باروری یا پیشگیری از بارداری، شناخت عواملی است که می‌توانند بر بقای اسپرم در رحم تأثیر بگذارند. اسپرم، برای اینکه بتواند تخمک را بارور کند، باید از واژن عبور کرده و خود را از طریق دهانه رحم به لوله فالوپ برساند. در این مسیر، عوامل متعددی وجود دارند که ممکن است باعث تخریب اسپرم یا کاهش احتمال رسیدن آن به تخمک شوند. در این مقاله، به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که چه چیزهایی می‌توانند اسپرم را در رحم از بین ببرند یا مانع فعالیت و حرکت آن شوند.
اسیدیته طبیعی واژن
یکی از نخستین موانع طبیعی در برابر اسپرم، محیط اسیدی واژن است. pH واژن به‌طور طبیعی اسیدی است (بین ۳.۸ تا ۴.۵)، که این محیط برای بیشتر اسپرم‌ها نامناسب است. تنها بخشی از اسپرم‌ها که قوی‌تر و سالم‌تر هستند، می‌توانند از این محیط عبور کرده و به دهانه رحم برسند.
در زمان تخمک‌گذاری، مخاط دهانه رحم تغییر می‌کند و به محیط قلیایی نزدیک می‌شود تا به بقای اسپرم کمک کند، اما در سایر ایام چرخه قاعدگی، اسیدیته واژن می‌تواند موجب مرگ اسپرم شود.
پاسخ ایمنی بدن زن
سیستم ایمنی بدن زن نیز می‌تواند اسپرم را به عنوان یک عامل خارجی شناسایی کند. در برخی از زنان، پاسخ ایمنی به اسپرم می‌تواند باعث حمله گلبول‌های سفید و تولید آنتی‌بادی‌هایی شود که اسپرم‌ها را تخریب می‌کنند. این مسئله می‌تواند یکی از دلایل ناباروری ایمنی باشد.
عفونت‌ها و اختلالات واژینال
عفونت‌های باکتریایی یا قارچی واژن می‌توانند تعادل pH را به هم بزنند و با افزایش اسیدیته یا تولید ترشحات سمی، باعث از بین رفتن اسپرم شوند. همچنین وجود التهاب یا آسیب به بافت واژن یا رحم ممکن است مانع از حرکت طبیعی اسپرم شود.
استفاده از دوش واژینال
دوش واژینال که برخی زنان بعد از رابطه جنسی برای تمیز کردن ناحیه داخلی استفاده می‌کنند، می‌تواند اثر منفی روی بقای اسپرم داشته باشد. این روش با تغییر ناگهانی محیط داخلی واژن و شستشوی ترشحات طبیعی، باعث از بین رفتن اسپرم و همچنین اختلال در تعادل فلور طبیعی واژن می‌شود.
روان‌کننده‌های غیرسازگار با اسپرم
بسیاری از روان‌کننده‌های تجاری که برای کاهش خشکی واژن استفاده می‌شوند، ترکیباتی دارند که با تحرک و بقای اسپرم سازگار نیستند. برخی از این ژل‌ها یا لوبریکانت‌ها می‌توانند حرکت اسپرم را کاهش داده یا ساختار آن را تخریب کنند. تنها برخی روان‌کننده‌ها به‌طور ویژه برای کسانی که قصد بارداری دارند طراحی شده‌اند و با اسپرم سازگار هستند.
مصرف برخی داروها
برخی داروهای موضعی یا خوراکی که زنان مصرف می‌کنند می‌توانند مخاط دهانه رحم را تغییر دهند یا محیط واژن را برای اسپرم نامناسب کنند. برای مثال:
-
داروهای ضدقارچ واژینال
-
آنتی‌بیوتیک‌ها
-
برخی قرص‌های ضدبارداری با تأثیر بر ضخامت مخاط رحم
همچنین داروهایی که تعادل هورمونی را تغییر می‌دهند می‌توانند تأثیر غیرمستقیم بر شرایط بقای اسپرم داشته باشند.
اسپرم‌کش‌ها (Spermicides)
یکی از روش‌های متداول برای از بین بردن اسپرم در واژن استفاده از اسپرم‌کش‌هاست. این مواد به شکل ژل، کف، کرم یا شیاف در داروخانه‌ها موجود هستند و ترکیبات شیمیایی خاصی دارند که غشای سلولی اسپرم را تخریب کرده و آن را نابود می‌کنند.
این محصولات معمولاً پیش از رابطه جنسی در داخل واژن استفاده می‌شوند و یکی از روش‌های پیشگیری موضعی هستند.
حرارت بالا یا استرس در زمان رابطه
هرچند که کمتر به آن اشاره می‌شود، ولی برخی مطالعات نشان داده‌اند که استرس زیاد یا افزایش دمای ناحیه تناسلی ممکن است در محیط داخلی رحم و واژن اختلالاتی ایجاد کرده و بر فعالیت اسپرم‌ها تأثیر بگذارد. همچنین، در برخی شرایط هیجانی یا بیماری‌های التهابی، محیط داخلی واژن برای اسپرم کمتر قابل تحمل می‌شود.
استفاده از گیاهان یا مواد طبیعی خاص
در طب سنتی، برخی گیاهان به عنوان مواد ضدبارداری طبیعی شناخته می‌شوند. مصرف یا استفاده موضعی از این گیاهان ممکن است باعث از بین رفتن اسپرم شود. برای مثال:
-
سداب: گیاهی که در برخی منابع سنتی به عنوان سقط‌آور یا ضدبارداری معرفی شده
-
پنی‌رویال (نعناع کوهی): دارای ترکیباتی است که می‌تواند بر مخاط رحم و اسپرم تأثیر بگذارد
-
آلوئه‌ورا یا روغن‌های گیاهی خاص: گاهی در ترکیبات موضعی استفاده می‌شوند، اما ممکن است برای اسپرم مضر باشند
بیماری‌های دهانه رحم یا رحم
برخی بیماری‌ها مثل زخم دهانه رحم، فیبروم، پولیپ رحم یا آندومتریوز می‌توانند مانعی برای ورود اسپرم به رحم باشند یا محیط را برای بقای اسپرم نامناسب کنند. این بیماری‌ها معمولاً باعث اختلال در مسیر رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند.
سیکل قاعدگی و زمان‌بندی نادرست رابطه
در روزهای قبل یا بعد از تخمک‌گذاری، مخاط دهانه رحم چسبناک‌تر یا خشک‌تر است و احتمال زنده ماندن اسپرم در این روزها کاهش می‌یابد. در حالی که در زمان تخمک‌گذاری، مخاط رحم به‌گونه‌ای تغییر می‌کند که اسپرم بتواند راحت‌تر حرکت کند.
جمع‌بندی
برای پاسخ به پرسش «چه چیزهایی اسپرم را در رحم از بین می‌برد؟»، می‌توان به عوامل مختلفی اشاره کرد. از جمله محیط اسیدی واژن، پاسخ ایمنی بدن زن، استفاده از دوش واژینال، روان‌کننده‌های نامناسب، داروها، اسپرم‌کش‌ها، گیاهان خاص و بیماری‌های رحمی. هر یک از این عوامل می‌توانند در کاهش توانایی اسپرم برای زنده ماندن، حرکت یا رسیدن به تخمک مؤثر باشند.
با این حال، برای اطمینان از پیشگیری مؤثر یا بررسی دلایل ناباروری، مشاوره با پزشک و استفاده از روش‌های علمی توصیه می‌شود. روش‌های طبیعی و سنتی همیشه نتیجه‌ای قطعی ندارند و گاهی ممکن است با عوارض همراه باشند.