آیا تبخال داخل دهان هم میزند؟
تبخال یکی از بیماریهای ویروسی شایع است که بیشتر با تاولهایی روی لب و اطراف دهان شناخته میشود. اما یکی از پرسشهای رایج در میان بیماران این است که آیا تبخال ممکن است داخل دهان هم ایجاد شود؟ پاسخ به این سؤال نیازمند بررسی دقیقتر انواع تبخال، محلهای بروز آن و تفاوت آن با سایر زخمهای دهانی است. در ادامه با جزئیات بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
تبخال چیست و چگونه منتقل میشود؟
تبخال (Herpes Simplex) یک عفونت ویروسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد میشود. این ویروس دو نوع اصلی دارد:
-
HSV-1: معمولاً باعث تبخال ناحیه دهان و لب میشود.
-
HSV-2: عمدتاً عامل تبخال ناحیه تناسلی است، اگرچه هر دو نوع میتوانند نواحی مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهند.
ویروس از طریق تماس مستقیم با ترشحات فرد آلوده منتقل میشود، از جمله:
-
بوسیدن
-
استفاده مشترک از ظروف یا لیوان
-
تماس با تاول فعال
آیا تبخال فقط روی لبها ظاهر میشود؟
نه، تبخال فقط به لبها محدود نمیشود. در حالی که شایعترین محل بروز آن اطراف دهان و روی لبها است، ویروس HSV میتواند سایر نواحی بدن از جمله داخل دهان، لثهها، سقف دهان، زبان و حلق را نیز درگیر کند.
تبخال داخل دهان چگونه ایجاد میشود؟
تبخال داخل دهان معمولاً در مرحله اولیه عفونت (primary herpes infection) ظاهر میشود، بهویژه در کودکانی که برای اولینبار با ویروس HSV-1 مواجه میشوند. در این مرحله، ویروس ممکن است باعث بروز زخمهای دردناک داخل دهان شود. این زخمها بهطور خاص در مکانهایی مانند:
-
لثهها
-
سقف دهان
-
زبان
-
پشت گلو
ظاهر میشوند.
تفاوت تبخال داخل دهان با آفت دهانی چیست؟
بسیاری از افراد تبخال را با آفت دهانی اشتباه میگیرند، اما این دو کاملاً متفاوتاند:
ویژگی | تبخال | آفت دهانی |
---|---|---|
عامل ایجاد | ویروس HSV | عوامل مختلف (استرس، کمبود ویتامین، آسیب) |
محل | اطراف دهان و گاهی داخل دهان (لثه، سقف دهان) | داخل دهان (زیر زبان، داخل گونه، داخل لب) |
شکل زخم | تاول و سپس زخم باز | لکه سفید با حاشیه قرمز |
واگیردار | بله | خیر |
دردناک بودن | بله، بهخصوص هنگام غذا خوردن | بله، اما شدت آن کمتر است |
علائم تبخال داخل دهان چیست؟
اگر تبخال در داخل دهان ظاهر شود، ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
-
احساس سوزش یا خارش پیش از ظاهر شدن زخم
-
تاولهای کوچک پر از مایع که بهتدریج ترکیده و تبدیل به زخم میشوند
-
قرمزی و التهاب اطراف زخم
-
تب و بیحالی، مخصوصاً در کودکان
-
مشکل در خوردن یا نوشیدن به دلیل درد
-
بوی بد دهان
چه کسانی بیشتر در معرض تبخال داخل دهان هستند؟
تبخال دهانی در همه افراد ممکن است بروز کند، اما گروههای زیر بیشتر در معرض آن قرار دارند:
-
کودکان زیر ۵ سال (در عفونت اولیه)
-
افرادی با سیستم ایمنی ضعیف
-
کسانی که در تماس مستقیم با فرد مبتلا قرار میگیرند
-
افرادی که تحت استرس شدید یا بیماری قرار دارند
-
کسانی که بهتازگی دندان کشیدهاند یا عمل دندانپزشکی داشتهاند
مدت زمان بهبود تبخال داخل دهان چقدر است؟
تبخال دهانی معمولاً در عرض ۷ تا ۱۴ روز بهبود مییابد. زخمها بدون باقی گذاشتن جای خاصی ترمیم میشوند، هرچند در موارد شدید یا در افراد با ضعف ایمنی ممکن است روند درمان طولانیتر شود.
درمان تبخال داخل دهان چیست؟
درمان تبخال دهانی عمدتاً به تسکین علائم و کاهش مدت بیماری کمک میکند. درمانها شامل موارد زیر است:
درمان دارویی
-
داروهای ضد ویروس مانند آسیکلوویر (Acyclovir)، والاسیکلوویر (Valacyclovir) یا فامسیکلوویر (Famciclovir) میتوانند شدت علائم را کاهش دهند و مدت بیماری را کوتاه کنند.
-
داروهای مسکن یا ضد التهاب برای کاهش درد
درمانهای خانگی و حمایتی
-
مصرف مایعات خنک
-
پرهیز از غذاهای تند و اسیدی
-
استفاده از کمپرس سرد
-
رعایت بهداشت دهان و دندان
آیا میتوان از تبخال داخل دهان پیشگیری کرد؟
پیشگیری کامل از تبخال ممکن نیست، چون ویروس HSV بعد از ورود به بدن تا آخر عمر در بدن باقی میماند. با این حال، با رعایت موارد زیر میتوان خطر ابتلا یا عود آن را کاهش داد:
-
پرهیز از تماس نزدیک با افراد دارای تبخال فعال
-
شستن دستها پس از تماس با دهان یا لبها
-
استفاده از ضد آفتاب روی لبها در برابر نور خورشید
-
کنترل استرس و تغذیه مناسب
-
مصرف مکملهایی مانند ویتامین C و B کمپلکس برای تقویت سیستم ایمنی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد زیر حتماً باید به پزشک مراجعه کرد:
-
اگر زخمهای دهانی بیش از دو هفته باقی بمانند
-
در صورت تب بالا یا بیحالی شدید
-
اگر زخمها با درد شدید همراه باشند یا غذا خوردن را غیرممکن کنند
-
در صورت مشاهده زخمهای مکرر یا مقاوم به درمان
-
در بیماران با ضعف ایمنی مانند مبتلایان به HIV یا بیماران سرطانی
نتیجهگیری
تبخال تنها محدود به لبها و پوست اطراف دهان نیست و میتواند داخل دهان نیز ظاهر شود، بهویژه در اولین برخورد با ویروس HSV یا در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف. با آگاهی از علائم، تفاوت آن با آفت دهانی، و رعایت بهداشت فردی میتوان از شیوع بیشتر آن جلوگیری کرد و دوره بیماری را کوتاهتر ساخت. در موارد شدید یا تکرارشونده، مشورت با پزشک الزامی است. توجه به نشانهها و درمان بهموقع میتواند از ناراحتیهای بیشتر پیشگیری کند.