بوی بد واژن بعد از زایمان طبیعی؛ دلایل، علائم و درمان
پس از زایمان طبیعی، بدن زن دچار تغییرات گسترده‌ای می‌شود که بخشی از آن شامل ترشحات و بوهای متفاوت ناحیه تناسلی است. در حالی که مقداری بوی ملایم و طبیعی در این دوران طبیعی تلقی می‌شود، اما بوی بد واژن بعد از زایمان می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا عدم تعادل در فلور طبیعی واژن باشد. آگاهی از علت‌ها و روش‌های پیشگیری و درمان، نقش مهمی در سلامت جسمی و روانی مادران ایفا می‌کند.
چرا بوی واژن پس از زایمان تغییر می‌کند؟
در روزها و هفته‌های پس از زایمان، واژن تحت تاثیر چند عامل ممکن است بوهای متفاوتی ایجاد کند:
-
ترشح لوشیا (ترشحات پس از زایمان): این ترشحات ترکیبی از خون، بافت رحم و ترشحات واژنی هستند که ممکن است بوی فلزی یا ترش داشته باشند. این بو در بیشتر مواقع طبیعی است.
-
زخم‌های ناشی از اپی‌زیوتومی یا پارگی: در صورت وجود زخم یا بخیه، احتمال رشد باکتری و در نتیجه بوی نامطبوع افزایش می‌یابد.
-
تغییرات هورمونی: کاهش سطح استروژن پس از زایمان باعث تغییر PH واژن و ایجاد بوی متفاوت می‌شود.
-
استفاده از نوار بهداشتی برای مدت طولانی یا عدم تعویض منظم، نیز ممکن است منجر به رشد میکروب‌ها و ایجاد بو شود.
تفاوت بین بوی طبیعی و بوی هشداردهنده واژن
شناخت تفاوت بین بوی طبیعی و غیرطبیعی واژن بعد از زایمان بسیار مهم است. موارد زیر معمولاً طبیعی هستند:
-
بوی ملایم فلزی یا ترش
-
ترشحاتی با رنگ صورتی تا قهوه‌ای روشن
-
کاهش تدریجی ترشحات طی ۴ تا ۶ هفته
اما در صورت وجود این علائم باید به پزشک مراجعه شود:
-
بوی بسیار تند، شبیه ماهی فاسد یا تعفن
-
افزایش حجم ترشحات یا تغییر رنگ به زرد، سبز یا خاکستری
-
تب، لرز یا درد لگن
-
خارش، سوزش یا التهاب ناحیه تناسلی
-
وجود چرک یا زخم باز در ناحیه بخیه
دلایل رایج بوی بد واژن بعد از زایمان
چند عامل شایع می‌توانند باعث ایجاد بوی نامطبوع در واژن پس از زایمان شوند:
عفونت باکتریایی واژن (BV)
این نوع عفونت به دلیل رشد بیش از حد باکتری‌های مضر در واژن ایجاد می‌شود. از علائم آن می‌توان به بوی ماهی، ترشحات خاکستری و سوزش ادرار اشاره کرد.
عفونت قارچی
کاهش ایمنی بدن و تغییرات هورمونی می‌تواند زمینه‌ساز رشد قارچ کاندیدا باشد. بوی ترش، خارش شدید و ترشحات سفید غلیظ از نشانه‌های آن هستند.
عفونت زخم بخیه یا پارگی
در صورتی که ناحیه بخیه دچار عفونت شود، ممکن است بوی بد، تورم و درد موضعی ایجاد گردد.
باقی‌ماندن تکه‌ای از جفت یا بافت داخل رحم
در برخی موارد نادر، بافتی از جفت در داخل رحم باقی می‌ماند و باعث ترشحات بدبو و علائم عفونت می‌شود. این وضعیت نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد.
استفاده نادرست از نوار بهداشتی
تعویض دیرهنگام نوار بهداشتی یا استفاده از نوع نامناسب آن می‌تواند زمینه‌ساز رشد میکروب و ایجاد بوی بد شود.
راه‌های درمان بوی بد واژن پس از زایمان
درمان بستگی به علت اصلی دارد، اما روش‌های زیر معمولاً کاربرد دارند:
درمان دارویی
-
در صورت عفونت باکتریایی: مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا واژینال مانند مترونیدازول
-
در صورت عفونت قارچی: استفاده از داروهای ضدقارچ مانند کلوتریمازول یا فلوکونازول
-
در صورت عفونت زخم: تجویز آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب همراه با بررسی موضعی
مراقبت‌های خانگی
-
شست‌وشوی روزانه با آب ولرم (بدون صابون یا مواد معطر)
-
خشک کردن کامل ناحیه پس از هر بار شست‌وشو
-
تعویض نوار بهداشتی هر ۳ تا ۴ ساعت
-
استفاده از لباس زیر نخی و گشاد
-
پرهیز از استفاده از اسپری یا ژل‌های بهداشتی معطر
تغذیه و سبک زندگی
-
نوشیدن آب فراوان برای کمک به دفع سموم
-
مصرف پروبیوتیک‌ها (ماست، کفیر یا مکمل) برای تعادل فلور واژن
-
پرهیز از غذاهای محرک و پرادویه در دوران نقاهت
نقش بهداشت فردی در پیشگیری از بوی بد واژن
رعایت بهداشت مناسب در دوران پس از زایمان نقش کلیدی در جلوگیری از بوی بد و عفونت‌های واژنی دارد. توصیه‌های زیر می‌تواند مؤثر باشد:
-
شست‌وشوی واژن از جلو به عقب برای جلوگیری از انتقال باکتری از ناحیه مقعد
-
پرهیز از رابطه جنسی در ۶ هفته اول پس از زایمان یا تا زمانی که پزشک اجازه دهد
-
عدم استفاده از تامپون یا دوش واژینال در دوران لوشیا
-
بررسی مرتب بخیه‌ها و گزارش هرگونه تغییر به پزشک
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که بوی بد واژن بیش از ۱۰ روز ادامه یابد یا با علائم زیر همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است:
-
تب بالای ۳۸ درجه
-
خونریزی شدید یا ناگهانی
-
ترشحات بدبو با رنگ غیرعادی
-
درد لگن، پشت یا زیر شکم
-
احساس ضعف، سرگیجه یا بی‌حالی شدید
جمع‌بندی
بوی واژن پس از زایمان در بسیاری از موارد طبیعی است، اما اگر این بو تند، آزاردهنده یا همراه با علائم غیرعادی باشد، می‌تواند نشانه عفونت یا مشکلات دیگر باشد. شناخت علت‌ها، رعایت بهداشت مناسب، پیگیری علائم هشدار و مراجعه به پزشک در صورت نیاز می‌تواند به بازگشت سریع‌تر بدن به وضعیت عادی کمک کند. با مراقبت صحیح، مادر می‌تواند این دوران حساس را با آرامش و سلامت پشت سر بگذارد.