آیا بعد از برداشتن رحم (هیسترکتومی) واژن گشاد میشود؟
هیسترکتومی یا عمل برداشتن رحم یکی از شایع‌ترین جراحی‌های زنان است که به دلایل مختلفی از جمله فیبروم‌های رحمی، خونریزی‌های شدید، آندومتریوز، سرطان رحم یا تخمدان و افتادگی رحم انجام میشود. یکی از نگرانی‌های رایج زنانی که این جراحی را انجام می‌دهند، تغییرات احتمالی در ساختار یا عملکرد واژن، به‌ویژه گشاد شدن آن پس از عمل است. در این مقاله به‌صورت کامل به این موضوع پرداخته میشود که آیا بعد از هیسترکتومی، واژن گشاد میشود یا خیر، و چه عواملی بر این موضوع تأثیر دارند.
واژن و رحم: ارتباط آناتومیکی
برای درک بهتر تغییرات احتمالی پس از هیسترکتومی، ابتدا باید با ساختار آناتومیکی واژن و رحم آشنا شویم. رحم در بخش بالایی واژن قرار دارد و از طریق دهانه رحم به آن متصل است. در عمل هیسترکتومی، رحم به‌طور کامل یا جزئی برداشته میشود. در برخی موارد، دهانه رحم نیز همراه با رحم برداشته میشود (هیسترکتومی کامل)، اما در برخی دیگر تنها رحم برداشته شده و دهانه رحم باقی می‌ماند (هیسترکتومی جزئی یا ساب‌توتال).
آیا هیسترکتومی باعث گشاد شدن واژن میشود؟
پاسخ به این سؤال بستگی به نوع هیسترکتومی، تکنیک جراحی، شرایط بدنی فرد و نحوه مراقبت‌های پس از عمل دارد. در حالت کلی، هیسترکتومی به خودی خود باعث گشاد شدن واژن نمی‌شود. با این حال، برخی تغییرات ممکن است در احساس یا عملکرد واژن ایجاد شود که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
1. برداشتن دهانه رحم و تأثیر آن بر واژن
در هیسترکتومی کامل که دهانه رحم نیز برداشته میشود، جراح قسمت فوقانی واژن را می‌بندد (به این ناحیه واژینال کولد-سک گفته میشود). پس از این تغییر، ممکن است طول واژن اندکی کاهش پیدا کند، اما به‌طور معمول تأثیری بر قطر یا گشادی آن ندارد. در واقع برخی زنان پس از جراحی حتی احساس تنگ‌تر شدن واژن را گزارش کرده‌اند، به‌ویژه اگر قبلاً دچار افتادگی رحم یا شلی عضلات کف لگن بوده‌اند.
2. ضعیف شدن عضلات کف لگن
یکی از دلایل احتمالی احساس گشادی واژن پس از هیسترکتومی، ضعیف شدن عضلات کف لگن است. اگر عضلات حمایت‌کننده واژن در حین جراحی یا در نتیجه عواملی مانند زایمان‌های مکرر، افزایش سن یا یائسگی ضعیف شده باشند، ممکن است فرد احساس کند واژن گشاد شده یا تسلط بر عضلات کف لگن کاهش یافته است. این مسئله به‌طور مستقیم با خود جراحی هیسترکتومی مرتبط نیست، بلکه بیشتر ناشی از وضعیت عمومی عضلات لگن است.
3. تغییرات در احساس جنسی
برخی از زنان پس از هیسترکتومی از کاهش لذت جنسی یا احساس متفاوت در واژن شکایت می‌کنند. این مسئله ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، به‌ویژه در صورتی که تخمدان‌ها نیز برداشته شده باشند (اووفورکتومی)، یا به دلیل کاهش خون‌رسانی به بافت واژن باشد. کاهش استروژن می‌تواند منجر به خشکی، نازکی و کاهش خاصیت ارتجاعی واژن شود که در نتیجه ممکن است احساس گشادی یا تغییر در رابطه جنسی ایجاد کند.
چگونه از گشاد شدن یا ضعف واژن پس از هیسترکتومی پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از تغییرات منفی در واژن پس از جراحی هیسترکتومی، راهکارهای مؤثری وجود دارد:
انجام تمرینات کگل
تمرینات کگل که باعث تقویت عضلات کف لگن می‌شوند، می‌توانند به حفظ تونیسیته (سفتی) واژن کمک کرده و احساس گشادی را کاهش دهند. انجام این تمرینات به‌صورت منظم قبل و بعد از جراحی توصیه میشود.
مراجعه منظم به پزشک و فیزیوتراپی کف لگن
در صورت احساس ناراحتی یا تغییر در ساختار واژن، مراجعه به متخصص زنان یا فیزیوتراپیست کف لگن می‌تواند کمک‌کننده باشد. درمان‌های خاصی مانند بیوفیدبک یا استفاده از دستگاه‌های تحریک الکتریکی عضلات نیز می‌تواند مؤثر واقع شود.
استفاده از روان‌کننده‌ها و کرم‌های استروژنی
در صورت بروز خشکی واژن پس از هیسترکتومی، استفاده از روان‌کننده‌های بر پایه آب یا کرم‌های موضعی استروژنی (با نظر پزشک) می‌تواند به بهبود وضعیت واژن کمک کند.
آیا گشادی واژن پس از هیسترکتومی برگشت‌پذیر است؟
اگرچه در بیشتر موارد واژن بعد از هیسترکتومی گشاد نمی‌شود، اما اگر فرد احساس گشادی یا ضعف در کف لگن داشته باشد، معمولاً این وضعیت با درمان‌های غیرجراحی مانند تمرینات تقویتی، تغییرات سبک زندگی و در موارد خاص درمان‌های فیزیکی قابل برگشت است. جراحی‌های ترمیمی نیز به‌عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته می‌شوند.
جمع‌بندی
هیسترکتومی در اکثر موارد منجر به گشاد شدن واژن نمی‌شود و واژن همچنان عملکرد طبیعی خود را حفظ می‌کند. با این حال، عواملی مانند ضعف عضلات کف لگن، تغییرات هورمونی یا خشکی واژن می‌توانند منجر به احساس گشادی یا کاهش حس جنسی شوند. رعایت مراقبت‌های پس از جراحی، انجام تمرینات تقویتی و مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند از بروز این عوارض پیشگیری کرده یا آن‌ها را درمان کند.
اگر قصد انجام هیسترکتومی دارید یا آن را انجام داده‌اید، آگاهی و مراقبت مناسب می‌تواند به حفظ سلامت جنسی و جسمی شما کمک کند.