چه قرصی برای پیشگیری از بارداری خوبه؟
قرص‌های ضدبارداری یکی از رایج‌ترین، در دسترس‌ترین و مؤثرترین روش‌های پیشگیری از بارداری در زنان هستند. این قرص‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند و انتخاب بهترین نوع آن به شرایط جسمی، سن، وضعیت هورمونی و ترجیحات هر فرد بستگی دارد. در این مقاله، به معرفی انواع قرص‌های ضد بارداری، نحوه عملکرد، مزایا، عوارض و نکاتی برای انتخاب مناسب‌ترین نوع قرص پرداخته می‌شود.
قرص ضدبارداری چگونه عمل می‌کند؟
قرص‌های پیشگیری از بارداری با استفاده از هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون یا تنها پروژسترون، مانع تخمک‌گذاری می‌شوند. برخی از انواع این قرص‌ها همچنین با ضخیم کردن مخاط دهانه رحم از عبور اسپرم جلوگیری کرده و در بعضی موارد باعث تغییر در دیواره داخلی رحم می‌شوند تا لانه‌گزینی تخمک بارور شده دشوار شود.
انواع قرص‌های ضد بارداری
قرص‌های ضد بارداری به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
قرص ترکیبی (استروژن + پروژسترون)
این نوع قرص‌ها متداول‌ترین شکل قرص ضد بارداری هستند. مصرف آن‌ها معمولاً به صورت روزانه انجام می‌شود و چرخه بسته ۲۱ یا ۲۸ روزه دارند.
برخی نمونه‌های شناخته‌شده:
-
یاسمین (Yasmin)
-
مارولون (Marvelon)
-
روکین (Rokin)
-
لاینسترنول (Lynestrenol)
مزایا:
-
چرخه قاعدگی منظم‌تر
-
کاهش دردهای قاعدگی
-
کاهش احتمال کیست تخمدان
-
بهبود جوش‌های پوستی
معایب احتمالی:
-
حساسیت به هورمون‌ها
-
افزایش وزن خفیف
-
حالت تهوع در شروع مصرف
-
خطر لخته شدن خون در برخی افراد با زمینه ژنتیکی
قرص‌های فقط پروژسترونی (مینی پیل)
این نوع قرص‌ها حاوی پروژسترون تنها هستند و بیشتر برای زنانی که نمی‌توانند استروژن مصرف کنند مناسب‌اند. معمولاً برای خانم‌های شیرده توصیه می‌شود.
نمونه‌ها:
-
Cerazette
-
Norgestrel
-
Levonorgestrel
مزایا:
-
مناسب برای دوران شیردهی
-
بدون خطرات ناشی از استروژن
-
مصرف آسان و روزانه
معایب:
-
نظم قاعدگی ممکن است به هم بریزد
-
تأخیر در قاعدگی یا خونریزی‌های نامنظم
-
نیاز به دقت بالا در مصرف منظم روزانه (در یک ساعت مشخص)
بهترین قرص برای پیشگیری از بارداری چیست؟
پاسخ به این سؤال برای هر فرد متفاوت است و بستگی به شرایط زیر دارد:
-
سن و وضعیت سلامت عمومی
-
سابقه بیماری‌هایی مثل فشار خون، دیابت، لخته خون، میگرن
-
دوران شیردهی یا عدم آن
-
ترجیح در نظم قاعدگی یا کاهش علائم PMS
-
سبک زندگی و توانایی مصرف منظم
برای مثال:
-
اگر فردی شیرده است، بهتر است از قرص پروژسترونی مثل Cerazette استفاده کند.
-
اگر خانمی در دوران پیش‌یائسگی است و نیاز به تنظیم قاعدگی دارد، قرص‌های ترکیبی مانند یاسمین یا مارولون می‌توانند گزینه مناسبی باشند.
-
در صورت وجود سابقه خانوادگی لخته خون، پزشک ممکن است استفاده از قرص‌های فاقد استروژن را توصیه کند.
نحوه صحیح مصرف قرص ضد بارداری
-
مصرف قرص باید هر روز در ساعت مشخص انجام شود.
-
اگر یک قرص فراموش شود، باید به محض یادآوری مصرف شده و بسته به نوع قرص، دستورالعمل‌های خاص دنبال شود.
-
در صورت استفراغ یا اسهال شدید طی ۴ ساعت بعد از مصرف قرص، احتمال کاهش اثربخشی وجود دارد.
-
در هفته اول شروع مصرف، استفاده همزمان از روش کمکی مثل کاندوم توصیه می‌شود.
عوارض جانبی قرص‌های ضد بارداری
اگرچه بسیاری از زنان این قرص‌ها را بدون مشکل مصرف می‌کنند، برخی ممکن است عوارضی را تجربه کنند:
-
حالت تهوع یا سردرد
-
نوسانات خلقی
-
افزایش یا کاهش وزن
-
لکه‌بینی بین دو قاعدگی
-
کاهش میل جنسی در برخی موارد
-
در موارد نادر، لخته شدن خون یا افزایش فشار خون
در صورت بروز علائم شدید مانند درد قفسه سینه، تاری دید، سردرد شدید یا تورم پا، باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
مشاوره پزشکی قبل از شروع مصرف قرص
برای انتخاب بهترین قرص جلوگیری، مشاوره با پزشک زنان یا ماما ضروری است. پزشک با بررسی شرایط سلامت، سوابق بیماری، وضعیت قاعدگی و اهداف فردی می‌تواند مناسب‌ترین قرص را پیشنهاد دهد.
قرص‌های اورژانسی برای پیشگیری از بارداری
در مواردی که رابطه محافظت‌نشده اتفاق افتاده یا روش اصلی پیشگیری شکست خورده است (مثلاً پارگی کاندوم)، قرص‌های اورژانسی مانند تنسی (Tansy 0.75) استفاده می‌شوند. این قرص باید حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از رابطه مصرف شود. استفاده مکرر از این قرص توصیه نمی‌شود و جایگزین مناسبی برای روش‌های پیشگیری منظم نیست.
سخن پایانی
قرص‌های ضد بارداری گزینه‌ای مؤثر و پرکاربرد برای پیشگیری از بارداری هستند، اما انتخاب نوع مناسب آن نیازمند دقت، آگاهی و مشورت پزشکی است. توجه به نحوه مصرف، عوارض جانبی احتمالی و شرایط فردی نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت این روش دارد. آگاهی بیشتر زنان از عملکرد و تنوع قرص‌های ضد بارداری، به آن‌ها کمک می‌کند تا انتخابی آگاهانه، مؤثر و ایمن داشته باشند.