از کجا بفهمیم حاملگی خارج از رحم است
حاملگی خارج از رحم (یا حاملگی خارج رحمی) یکی از شرایط خطرناک و نسبتاً نادری است که در آن تخمک بارور شده به‌جای لانه‌گزینی در داخل رحم، در جایی خارج از رحم، معمولاً در لوله فالوپ، لانه‌گزینی می‌کند. شناخت زودهنگام علائم این نوع بارداری اهمیت زیادی دارد، زیرا در صورت عدم درمان می‌تواند جان مادر را تهدید کند.
حاملگی خارج از رحم چیست؟
در یک بارداری طبیعی، تخمک پس از بارور شدن در لوله فالوپ حرکت کرده و خود را به دیواره رحم می‌رساند تا در آنجا لانه‌گزینی کند. اما در حاملگی خارج از رحم، این تخمک در جای نامناسبی مانند لوله فالوپ، تخمدان، حفره شکمی یا حتی گردن رحم مستقر می‌شود. متأسفانه، چنین بارداری‌ای قابل ادامه نیست و در اغلب موارد باید با مداخله پزشکی پایان یابد.
علت بروز حاملگی خارج از رحم چیست؟
عوامل متعددی در بروز بارداری خارج از رحم نقش دارند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
-
عفونت یا التهاب در لوله‌های فالوپ (مثلاً بر اثر عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا)
-
جراحی‌های قبلی لگن یا شکم که منجر به آسیب یا چسبندگی شده‌اند
-
مصرف داروهای باروری یا استفاده از تکنولوژی‌های کمک‌باروری مانند IVF
-
سابقه قبلی بارداری خارج از رحم
-
استعمال دخانیات
-
افزایش سن، مخصوصاً بالای ۳۵ سال
علائم اولیه حاملگی خارج از رحم
علائم این نوع بارداری در ابتدا ممکن است مشابه بارداری طبیعی باشد. اما با گذشت زمان، نشانه‌های خاصی ظاهر می‌شوند که باید آن‌ها را جدی گرفت. برخی از این علائم شامل:
-
درد شکم یا لگن: یکی از شایع‌ترین علائم است. درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و معمولاً فقط در یک سمت از شکم احساس می‌شود.
-
خونریزی واژینال غیرطبیعی: خونریزی سبک یا لکه‌بینی که رنگ آن ممکن است تیره‌تر از پریود معمول باشد.
-
درد شانه: این علامت ممکن است ناشی از خونریزی داخلی و تحریک عصب‌های دیافراگم باشد.
-
احساس ضعف، سرگیجه یا غش: نشان‌دهنده کاهش فشار خون بر اثر خونریزی داخلی است و نیاز به فوریت پزشکی دارد.
از کجا بفهمیم حاملگی خارج از رحم داریم؟
تشخیص حاملگی خارج از رحم تنها بر اساس علائم اولیه ممکن نیست و نیاز به بررسی‌های پزشکی دارد. برای پی‌بردن به این موضوع، مراحل زیر توسط پزشک انجام می‌شود:
آزمایش خون
میزان هورمون بارداری (بتا اچ‌سی‌جی) در حاملگی خارج از رحم معمولاً پایین‌تر از سطح مورد انتظار در بارداری طبیعی است. همچنین ممکن است افزایش این هورمون به کندی انجام شود.
سونوگرافی واژینال
این روش اصلی‌ترین ابزار تشخیص حاملگی خارج از رحم است. اگر در رحم هیچ جنینی دیده نشود ولی سطح هورمون بارداری بالا باشد، پزشک به بارداری خارج از رحم مشکوک می‌شود. گاهی ممکن است جنین یا کیسه بارداری در لوله فالوپ مشاهده شود.
معاینه لگنی
پزشک با معاینه لگن به دنبال حساسیت، درد یا توده‌ای در اطراف رحم یا تخمدان‌ها خواهد بود.
حاملگی خارج از رحم در چه زمانی خودش را نشان می‌دهد؟
اغلب علائم حاملگی خارج از رحم بین هفته‌های ۴ تا ۱۲ بارداری آشکار می‌شود. این بازه زمانی معمولاً زمانی است که جنین خارج از رحم شروع به رشد می‌کند و علائم درد، خونریزی یا ناراحتی پدیدار می‌شوند.
درمان حاملگی خارج از رحم
درمان این وضعیت بسته به میزان پیشرفت بارداری و محل قرارگیری جنین متفاوت است:
-
درمان دارویی با متوترکسات: در صورتی که تشخیص زودهنگام باشد، پزشک ممکن است تزریق دارویی به نام متوترکسات انجام دهد که باعث توقف رشد بافت بارداری می‌شود.
-
جراحی لاپاراسکوپی: اگر دارو مؤثر نباشد یا بارداری به‌طور خطرناکی پیشرفت کرده باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن جنین یا حتی لوله فالوپ باشد.
-
درمان اورژانسی: در مواردی که بارداری پاره شده و خونریزی داخلی رخ داده است، فوراً نیاز به جراحی اورژانسی وجود دارد.
بارداری مجدد پس از حاملگی خارج از رحم
بسیاری از زنان پس از تجربه بارداری خارج از رحم، موفق به بارداری طبیعی می‌شوند. با این حال، احتمال تکرار بارداری خارج از رحم در بارداری‌های بعدی نیز وجود دارد و نیاز به پیگیری‌های دقیق توسط پزشک است. زنانی که یک بار چنین بارداری‌ای را تجربه کرده‌اند، در بارداری‌های بعدی باید خیلی زود به پزشک مراجعه کنند تا با سونوگرافی‌های اولیه، محل لانه‌گزینی بررسی شود.
نکاتی برای کاهش احتمال بارداری خارج از رحم
-
ترک سیگار و دخانیات
-
درمان عفونت‌های لگنی و تناسلی به‌موقع
-
اجتناب از سقط‌های مکرر یا سقط غیربهداشتی
-
مراقبت پزشکی در مراحل اولیه بارداری
نتیجه‌گیری
حاملگی خارج از رحم یک وضعیت اورژانسی و خطرناک است که تشخیص زودهنگام آن نقش مهمی در حفظ سلامت و جان مادر دارد. شناخت علائم هشداردهنده مانند درد شکمی یک‌طرفه، خونریزی غیرمعمول و سرگیجه می‌تواند منجر به مراجعه سریع به پزشک شود. با استفاده از آزمایش‌های خون، سونوگرافی و بررسی‌های پزشکی، پزشک می‌تواند این وضعیت را تشخیص داده و نسبت به درمان آن اقدام کند. آگاهی، پیگیری و مراقبت دقیق در دوران بارداری می‌تواند احتمال وقوع چنین وضعیتی را به حداقل برساند.