پیشگیری از بارداری طبیعی

پیشگیری از بارداری طبیعی؛ روش‌ها، مزایا و معایب

پیشگیری از بارداری طبیعی یکی از روش‌هایی است که بدون استفاده از دارو، وسایل پزشکی یا جراحی، با تکیه بر آگاهی از بدن و چرخه قاعدگی انجام می‌شود. این روش‌ها بر پایه شناسایی دوره باروری زن و پرهیز از رابطه جنسی در روزهایی است که احتمال بارداری بالا است. بسیاری از زوج‌ها به دلایل مذهبی، فرهنگی یا ترجیح شخصی به استفاده از این روش‌ها روی می‌آورند.

در این مقاله به بررسی کامل روش‌های طبیعی پیشگیری از بارداری، کارایی آن‌ها، مزایا و معایب، و نکات مهمی که باید رعایت شود خواهیم پرداخت.

روش تقویمی یا ریتم قاعدگی

روش تقویمی که یکی از ساده‌ترین روش‌های طبیعی پیشگیری از بارداری است، بر پایه محاسبه زمان تخمک‌گذاری و پرهیز از رابطه جنسی در این بازه زمانی عمل می‌کند. تخمک‌گذاری معمولاً در روز ۱۴ چرخه قاعدگی (برای سیکل ۲۸ روزه) اتفاق می‌افتد. تخمک تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند و اسپرم‌ها می‌توانند تا ۵ روز در بدن زن باقی بمانند. بنابراین بازه باروری از ۵ روز قبل تا یک روز بعد از تخمک‌گذاری در نظر گرفته می‌شود.

برای استفاده از این روش باید:

• طول چرخه‌های قاعدگی حداقل به مدت ۶ ماه ثبت شود.

• روزهای پرخطر شناسایی و از رابطه در آن روزها پرهیز شود یا از کاندوم استفاده گردد.

این روش برای زنانی با چرخه‌های منظم مؤثرتر است و خطای انسانی در محاسبات، یکی از معایب اصلی آن محسوب می‌شود.

روش دمای پایه بدن (BBT)

در این روش، زن هر روز صبح قبل از برخاستن از رختخواب، دمای بدن خود را اندازه می‌گیرد. پس از تخمک‌گذاری، به دلیل افزایش هورمون پروژسترون، دمای بدن حدود ۰.۳ تا ۰.۶ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد. بنابراین:

• افزایش مداوم دمای بدن نشان‌دهنده پایان دوره باروری است.

• باید از چند چرخه برای ثبت دقیق داده‌ها استفاده شود.

• رابطه جنسی تنها پس از سه روز از افزایش دمای پایدار امن تلقی می‌شود.

این روش نیاز به دماسنج دقیق، نظم و دقت بالا دارد.

روش مخاط دهانه رحم (روش بیلینگز)

در این روش، زن با بررسی مخاط ترشح‌شده از دهانه رحم، زمان باروری را تشخیص می‌دهد. مخاط در روزهای غیر بارور غلیظ، چسبنده و سفید است، ولی در روزهای نزدیک به تخمک‌گذاری، شفاف، لغزنده و کش‌دار می‌شود. بنابراین:

• روزهایی که ترشحات شبیه سفیده تخم‌مرغ خام هستند، نشان‌دهنده اوج باروری هستند.

• باید از رابطه جنسی در این روزها پرهیز شود یا از محافظ استفاده شود.

مزیت این روش آن است که با گوش دادن به سیگنال‌های طبیعی بدن انجام می‌شود، اما نیاز به آموزش دقیق دارد.

روش ترکیبی یا آگاهی باروری (FAM)

این روش ترکیبی از چند روش طبیعی است: تقویمی، دمای بدن، و بررسی مخاط دهانه رحم. با ترکیب داده‌های مختلف، دقت پیش‌بینی روزهای باروری افزایش می‌یابد.

• دقت این روش در صورت اجرای صحیح بین ۹۵ تا ۹۸ درصد است.

• نیاز به آموزش تخصصی و ثبت دقیق اطلاعات روزانه دارد.

زوج‌هایی که از این روش استفاده می‌کنند، معمولاً برای باردار نشدن از کاندوم یا پرهیز کامل در روزهای بارور استفاده می‌کنند.

مزایای پیشگیری طبیعی از بارداری

پیشگیری از بارداری طبیعی مزایای متعددی دارد که باعث محبوبیت آن در میان برخی از زوج‌ها می‌شود:

• بدون عوارض جانبی هورمونی یا شیمیایی

• هزینه بسیار پایین یا تقریباً رایگان

• افزایش آگاهی از بدن و چرخه باروری

• مورد تأیید برخی مذاهب و فرهنگ‌ها

• قابل برگشت و بدون اثر بلندمدت بر باروری

این روش‌ها می‌توانند پیوند عاطفی زوجین را تقویت کنند، چرا که مستلزم همکاری و ارتباط مستمر هستند.

معایب و محدودیت‌های روش‌های طبیعی

در کنار مزایا، پیشگیری از بارداری به روش طبیعی معایبی نیز دارد که باید در نظر گرفته شود:

• نیاز به نظم و دقت بالا در ثبت روزانه دما، مخاط و چرخه‌ها

• کارایی پایین‌تر نسبت به روش‌های مدرن در صورت اجرای نادرست

• عدم محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی

• محدودیت در زمان رابطه جنسی که ممکن است برای برخی زوج‌ها ناخوشایند باشد

• اختلال در روش در صورت چرخه‌های نامنظم یا بیماری

زنانی که به‌تازگی زایمان کرده‌اند، در دوران شیردهی هستند یا در دوران پیش‌یائسگی قرار دارند، ممکن است نتوانند با دقت از این روش‌ها استفاده کنند.

چه کسانی برای روش طبیعی مناسب هستند؟

پیشگیری طبیعی برای افرادی مناسب است که:

• چرخه قاعدگی نسبتاً منظم دارند.

• تمایل به پرهیز از دارو و هورمون دارند.

• دارای رابطه جنسی با یک شریک ثابت هستند.

• آمادگی برای صرف وقت جهت یادگیری و پیگیری روزانه را دارند.

• در صورت بارداری احتمالی، نگرانی جدی ندارند.

این روش‌ها به‌ویژه برای زوج‌هایی مناسب است که علاوه بر پیشگیری، قصد برنامه‌ریزی برای بارداری در آینده را نیز دارند.

آیا روش‌های طبیعی مطمئن هستند؟

مطالعات نشان داده‌اند که اگر روش‌های آگاهی از باروری به‌درستی و با دقت اجرا شوند، می‌توانند اثربخشی بالایی داشته باشند. اما در صورت خطا یا بی‌نظمی، احتمال بارداری افزایش می‌یابد. به‌طور کلی، نرخ موفقیت این روش‌ها بین ۷۶ تا ۹۸ درصد تخمین زده می‌شود که وابسته به نوع روش و دقت استفاده است.

جمع‌بندی

پیشگیری از بارداری طبیعی، راهکاری ایمن، کم‌هزینه و بدون عوارض دارویی برای زوج‌هایی است که به دنبال راهی طبیعی برای جلوگیری از بارداری هستند. با شناخت دقیق چرخه باروری، استفاده از دماسنج، بررسی مخاط دهانه رحم و پیروی از تقویم قاعدگی، می‌توان تا حد زیادی از بارداری ناخواسته پیشگیری کرد. اما باید توجه داشت که این روش‌ها نیازمند آموزش، همکاری زوجین و پیگیری دقیق هستند. در نهایت، انتخاب روش پیشگیری باید با توجه به شرایط جسمی، روانی و سبک زندگی زوجین انجام شود.