درمان مسمومیت بارداری؛ راهنمای کامل برای مدیریت یک وضعیت خطرناک
مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی یکی از مشکلات جدی دوران بارداری است که معمولاً بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق می‌افتد و با علائمی مانند فشار خون بالا، وجود پروتئین در ادرار و گاهی اوقات تورم شدید بروز می‌کند. اگر این عارضه به موقع تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی برای مادر و جنین شود. در این مقاله به روش‌های درمان مسمومیت بارداری از خفیف تا شدید، به همراه اقدامات پزشکی و خانگی خواهیم پرداخت.
شناسایی زودهنگام کلید درمان مؤثر
اولین قدم در درمان مسمومیت بارداری، تشخیص زودهنگام آن از طریق معاینات دوره‌ای، اندازه‌گیری فشار خون، بررسی ادرار برای پروتئین و آزمایش‌های خونی است. بانوانی که در گروه پرخطر هستند، باید مراقبت‌های ویژه‌تری را دریافت کنند.
درمان مسمومیت بارداری خفیف
در مواردی که مسمومیت بارداری خفیف باشد و علائم حیاتی مانند فشار خون کمتر از 160/110 میلی‌متر جیوه باشد و آزمایشات کلیوی و کبدی در محدوده طبیعی باشند، ممکن است پزشک اقدام به درمان محافظه‌کارانه کند.
استراحت و کاهش استرس
-
کاهش فعالیت‌های روزانه و استراحت در منزل می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
-
گاهی توصیه می‌شود که مادر در حالت نیمه‌خوابیده روی پهلوی چپ استراحت کند تا جریان خون به جفت بهتر صورت گیرد.
کنترل فشار خون
-
استفاده از داروهای کاهش‌دهنده فشار خون مانند متیل‌دوپا، لابتالول یا نیفدیپین ممکن است تجویز شود.
-
فشار خون باید به‌طور منظم در خانه یا در کلینیک پایش شود.
پایش منظم جنین
-
انجام تست NST (تست بدون استرس) برای بررسی ضربان قلب جنین
-
سونوگرافی برای بررسی رشد جنین و جریان خون جفت
درمان مسمومیت بارداری شدید
در صورتی که فشار خون بالا، علائم خطرناک (مانند تاری دید، سردرد شدید، درد شکمی) یا ناهنجاری در آزمایش خون دیده شود، مسمومیت بارداری شدید در نظر گرفته می‌شود. در این شرایط، مراقبت‌های بیمارستانی ضروری است.
تجویز سولفات منیزیم برای پیشگیری از تشنج
سولفات منیزیم دارویی است که در درمان پره‌اکلامپسی شدید و پیشگیری از پیش‌اکلامپسی (تشنج) استفاده می‌شود. این دارو معمولاً از طریق تزریق وریدی در بیمارستان داده می‌شود و عوارض آن مانند تهوع، گرگرفتگی و ضعف عضلانی باید با دقت پایش شود.
داروهای کنترل فشار خون
در شرایط حاد، ممکن است نیاز به داروهایی با اثر سریع‌تر مانند هیدرالازین و لابتالول تزریقی باشد تا فشار خون مادر به سرعت کاهش یابد.
پایش دقیق وضعیت کبد، کلیه و پلاکت‌ها
-
آزمایش‌های خون روزانه برای بررسی عملکرد اندام‌ها انجام می‌شود.
-
کاهش شدید پلاکت، افزایش آنزیم‌های کبدی یا کراتینین بالا، از علائم نگران‌کننده هستند که ممکن است نیاز به زایمان اورژانسی را ایجاد کنند.
تصمیم‌گیری درباره زمان زایمان
تنها درمان قطعی مسمومیت بارداری زایمان است. اما زمان زایمان بسته به سن بارداری، وضعیت مادر و سلامت جنین تعیین می‌شود.
-
اگر بارداری به هفته 37 یا بیشتر رسیده باشد، زایمان به‌عنوان درمان اصلی انجام می‌شود.
-
در بارداری‌های کمتر از 34 هفته، در صورتی که امکان مدیریت علائم وجود داشته باشد، ممکن است پزشک درمان نگه‌دارنده انجام دهد تا ریه‌های جنین بالغ شوند.
درمان حمایتی برای جنین نارس
در مواردی که زایمان زودرس ضروری باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند بتامتازون یا دگزامتازون برای تسریع بلوغ ریه جنین تجویز کند.
درمان خانگی مکمل در کنار درمان پزشکی
درمان خانگی جایگزین درمان پزشکی نیست اما می‌تواند در کنار آن مفید باشد، مخصوصاً در مراحل خفیف:
-
رژیم غذایی کم‌نمک و غنی از پروتئین
-
مصرف مایعات به میزان کافی (مگر اینکه پزشک محدودیت تعیین کرده باشد)
-
اجتناب از مصرف کافئین و نوشابه‌های انرژی‌زا
-
خواب کافی و کاهش اضطراب با تکنیک‌هایی مثل مدیتیشن یا یوگای بارداری
پیشگیری از مسمومیت بارداری در بارداری‌های آینده
زنانی که در یک بارداری دچار مسمومیت شده‌اند، در بارداری‌های بعدی در معرض خطر بیشتری هستند. بنابراین پیشگیری اهمیت زیادی دارد:
-
مصرف روزانه آسپیرین با دوز پایین از هفته 12 بارداری به بعد تحت نظر پزشک
-
کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون مزمن یا اختلالات کلیوی پیش از بارداری
-
کاهش وزن در صورت داشتن اضافه‌وزن
-
فاصله مناسب بین بارداری‌ها
نتیجه‌گیری
مسمومیت بارداری یک بیماری جدی ولی قابل کنترل است، به شرط آن‌که به‌موقع تشخیص داده شود و مادر تحت مراقبت‌های تخصصی قرار گیرد. درمان این وضعیت می‌تواند از استراحت خانگی و کنترل فشار خون در مراحل خفیف تا مراقبت‌های بیمارستانی، تجویز داروهای قوی و در نهایت زایمان در موارد شدید متغیر باشد.
توجه به معاینات منظم بارداری، گوش دادن به علائم هشداردهنده و پیروی دقیق از دستورات پزشک، مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از عوارض پرخطر این بیماری است.