چه چیزی باعث کاهش تستوسترون می شود

چه چیزی باعث کاهش تستوسترون می‌شود

تستوسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های جنسی مردانه است که نقش کلیدی در سلامت عمومی، عملکرد جنسی، ساختار عضلانی، تراکم استخوان و روحیه دارد. سطح نرمال این هورمون برای حفظ قوای جسمی و روانی اهمیت بالایی دارد. با این حال، بسیاری از مردان در طول زندگی با کاهش سطح تستوسترون مواجه می‌شوند که می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. شناخت دقیق عواملی که باعث کاهش تستوسترون می‌شوند، می‌تواند گامی مؤثر در پیشگیری و درمان این مشکل باشد. در این مقاله، به بررسی جامع دلایل کاهش تستوسترون در مردان می‌پردازیم.

افزایش سن و کاهش طبیعی تستوسترون

با افزایش سن، سطح تستوسترون در بدن به‌طور طبیعی کاهش می‌یابد. این روند معمولاً از سن ۳۰ تا ۴۰ سالگی آغاز شده و هر سال حدود ۱ درصد کاهش دارد. اگرچه این روند طبیعی است، اما در برخی افراد، این کاهش سریع‌تر و محسوس‌تر اتفاق می‌افتد که ممکن است علائم آزاردهنده‌ای مانند کاهش میل جنسی، ضعف عضلانی و افسردگی به دنبال داشته باشد.

استرس مزمن و اضطراب

استرس‌های مداوم و اضطراب‌های روانی می‌توانند تأثیر منفی جدی بر تعادل هورمونی بدن بگذارند. در شرایط استرس، سطح کورتیزول (هورمون استرس) افزایش می‌یابد. بالا رفتن کورتیزول می‌تواند تولید تستوسترون را مهار کرده و باعث کاهش آن شود. سبک زندگی پرتنش و عدم مدیریت احساسات، یکی از دلایل شایع افت سطح تستوسترون در مردان مدرن است.

چاقی و اضافه‌وزن

چاقی به‌ویژه در ناحیه شکم، ارتباط مستقیمی با کاهش تستوسترون دارد. بافت چربی، به‌ویژه چربی احشایی، می‌تواند آنزیم‌هایی تولید کند که تستوسترون را به استروژن (هورمون زنانه) تبدیل می‌کنند. این پدیده موجب برهم خوردن تعادل هورمونی و کاهش میزان تستوسترون آزاد در بدن می‌شود. کاهش وزن و اصلاح تغذیه یکی از راهکارهای مؤثر در بهبود سطح این هورمون است.

تغذیه ناسالم و کمبود مواد مغذی

رژیم‌های غذایی فاقد مواد مغذی کافی می‌توانند تولید تستوسترون را تحت تأثیر قرار دهند. کمبود ویتامین D، روی (زینک)، منیزیم و چربی‌های سالم از جمله عوامل تغذیه‌ای مؤثر در کاهش سطح تستوسترون هستند. مصرف زیاد قندهای ساده، چربی‌های ترانس، غذاهای فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند باعث التهاب مزمن در بدن شده و تولید طبیعی تستوسترون را مختل کند.

خواب ناکافی

خواب با کیفیت و به اندازه برای تعادل هورمونی ضروری است. تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش مدت خواب یا خواب بی‌کیفیت می‌تواند به‌طور مستقیم سطح تستوسترون را کاهش دهد. مردانی که کمتر از ۵ تا ۶ ساعت در شب می‌خوابند، اغلب سطح پایین‌تری از این هورمون دارند. بهینه‌سازی کیفیت خواب یکی از ساده‌ترین راه‌های بهبود سطح تستوسترون است.

مصرف الکل و مواد مخدر

مصرف مزمن الکل می‌تواند عملکرد بیضه‌ها را مختل کرده و باعث کاهش ترشح تستوسترون شود. همچنین، مواد مخدر نظیر ماری‌جوانا، کوکائین، آمفتامین‌ها و داروهای روان‌گردان دیگر، تأثیر منفی مستقیم بر غدد جنسی و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-بیضه دارند. حتی مصرف برخی داروهای پزشکی نیز ممکن است منجر به افت تستوسترون شود.

کم‌تحرکی و سبک زندگی نشسته

عدم فعالیت بدنی و سبک زندگی بی‌تحرک از دیگر دلایل کاهش تستوسترون هستند. ورزش نکردن، به‌ویژه ورزش‌های مقاومتی و وزنه‌برداری، باعث کاهش تحریک بیضه‌ها برای تولید تستوسترون می‌شود. فعالیت بدنی منظم، به‌ویژه تمرینات قدرتی، یکی از روش‌های طبیعی افزایش سطح این هورمون است.

بیماری‌های زمینه‌ای و اختلالات غددی

برخی بیماری‌ها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث کاهش تستوسترون می‌شوند، از جمله:

• دیابت نوع ۲

• بیماری‌های تیروئیدی

• سندروم متابولیک

• بیماری‌های کلیوی یا کبدی مزمن

• هیپوگنادیسم اولیه یا ثانویه (کم‌کاری بیضه یا غدد هیپوفیز)

در این شرایط، درمان بیماری زمینه‌ای می‌تواند به تنظیم مجدد سطح تستوسترون کمک کند.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و آلودگی‌ها

قرار گرفتن مداوم در معرض مواد شیمیایی مانند فتالات‌ها، بیسفنول A (BPA) موجود در پلاستیک‌ها، سموم کشاورزی و فلزات سنگین، می‌تواند عملکرد غدد جنسی را مختل کند. این مواد معمولاً با اختلالات هورمونی و کاهش تستوسترون مرتبط هستند و بهتر است از آن‌ها تا حد امکان دوری شود.

داروهای کاهنده تستوسترون

برخی داروها ممکن است به‌عنوان عوارض جانبی باعث کاهش سطح تستوسترون شوند. از جمله:

• داروهای ضدافسردگی

• داروهای ضدفشارخون

• داروهای استروئیدی

• داروهای شیمی‌درمانی

اگر مصرف دارویی با کاهش میل جنسی یا انرژی همراه است، حتماً باید با پزشک مشورت شود.

نتیجه‌گیری

کاهش سطح تستوسترون می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد که بسیاری از آن‌ها قابل اصلاح یا پیشگیری هستند. شناخت عوامل خطر و سبک زندگی سالم نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل هورمونی بدن دارد. با تغذیه سالم، خواب کافی، کاهش استرس، ترک مصرف الکل و دخانیات، و انجام ورزش منظم، می‌توان به بهبود یا حفظ سطح مطلوب تستوسترون کمک کرد. در صورت بروز علائم کاهش تستوسترون، مراجعه به پزشک متخصص برای بررسی دقیق و درمان به‌موقع ضروری است.