اختلال نعوظ اسیب نخاعی

اختلال نعوظ پس از آسیب نخاعی؛ دلایل، راهکارها و درمان‌ها

اختلال نعوظ یکی از پیامدهای شایع آسیب نخاعی در مردان است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی جنسی، روانی و اجتماعی افراد بگذارد. این مشکل نه‌تنها جنبه فیزیکی دارد، بلکه در بسیاری از موارد با فشارهای روانی، کاهش اعتماد به نفس و اختلال در روابط زناشویی همراه است. در این مقاله به‌صورت جامع و علمی به بررسی ارتباط میان آسیب نخاعی و اختلال در نعوظ، دلایل آن، انواع پاسخ جنسی، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود می‌پردازیم.

تأثیر آسیب نخاعی بر عملکرد جنسی مردان

نخاع ساختاری حیاتی در بدن است که سیگنال‌های عصبی را بین مغز و سایر اندام‌ها از جمله آلت تناسلی منتقل می‌کند. در صورتی که آسیب نخاعی در ناحیه‌ای از ستون فقرات ایجاد شود، این انتقال پیام ممکن است مختل شود. بسته به محل و شدت آسیب، برخی یا تمام عملکردهای جنسی مانند نعوظ، انزال یا حس جنسی دچار اختلال می‌شوند.

انواع نعوظ در مردان و نقش نخاع در آن‌ها

برای درک بهتر اختلالات نعوظ پس از آسیب نخاعی، لازم است ابتدا با دو نوع اصلی نعوظ آشنا شویم:

نعوظ روانی (Psychogenic)

این نوع نعوظ در پاسخ به تحریکات ذهنی یا احساسی مانند تخیلات جنسی یا تصاویر تحریک‌آمیز ایجاد می‌شود. سیگنال این نوع نعوظ از مغز ارسال می‌شود و برای وقوع آن، مسیر عصبی بین مغز و نخاع باید سالم باشد.

نعوظ رفلکسی (Reflexogenic)

در این حالت، نعوظ در پاسخ به لمس مستقیم آلت یا نواحی تناسلی رخ می‌دهد و این فرآیند نیازمند سلامت اعصاب نخاعی ساکرال (S2-S4) است.

در آسیب‌های نخاعی، ممکن است یکی از این دو نوع نعوظ (یا هر دو) تحت تأثیر قرار گیرند، بسته به اینکه کدام قسمت از نخاع آسیب دیده است.

شدت آسیب نخاعی و تأثیر آن بر نعوظ

آسیب کامل نخاع

در آسیب کامل، ارتباط کامل بین مغز و بخش‌های زیر محل آسیب قطع می‌شود. در این حالت معمولاً نعوظ روانی وجود ندارد، اما ممکن است نعوظ رفلکسی حفظ شود، به‌ویژه اگر اعصاب ناحیه پایین نخاع سالم باشند.

آسیب ناقص نخاع

در این موارد بخشی از عملکرد عصبی حفظ شده است. احتمال بهبود نعوظ یا واکنش بهتر به درمان‌ها در این بیماران بیشتر است. افراد دچار آسیب ناقص اغلب ترکیبی از نعوظ روانی و رفلکسی را بسته به وضعیت نخاع تجربه می‌کنند.

سایر عوارض جنسی آسیب نخاعی

• کاهش میل جنسی: به‌دلیل تغییرات هورمونی یا شرایط روانی.

• کاهش لذت جنسی: کاهش حس در ناحیه تناسلی می‌تواند تجربه جنسی را محدود کند.

• مشکل در انزال: در بسیاری از بیماران، انزال دچار اختلال یا توقف کامل می‌شود.

• ناباروری: به دلیل اختلال در انزال یا کاهش کیفیت اسپرم‌ها.

تشخیص اختلال نعوظ پس از آسیب نخاعی

پزشکان از طریق بررسی کامل سابقه پزشکی، نوع و محل آسیب، انجام معاینات نورولوژیک و گاهی تصویربرداری، میزان آسیب به اعصاب را ارزیابی می‌کنند. در برخی موارد، تست شبانه نعوظ (NPT) نیز برای بررسی توانایی فیزیولوژیکی بیمار در ایجاد نعوظ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان‌های موجود برای اختلال نعوظ در آسیب نخاعی

درمان دارویی

• مهارکننده‌های PDE5 مانند سیلدنافیل (ویاگرا)، تادالافیل یا واردنافیل: در بیماران با آسیب ناقص یا دارای برخی پاسخ‌های عصبی، این داروها می‌توانند مؤثر باشند.

• مصرف این داروها باید با مشورت پزشک و با در نظر گرفتن سایر داروهای مصرفی و وضعیت قلبی عروقی بیمار انجام شود.

تزریق داخل آلت تناسلی

داروهایی مانند پروستاگلاندین E1 می‌توانند مستقیماً در آلت تزریق شوند تا موجب ایجاد نعوظ شوند. این روش مخصوصاً برای کسانی که به داروهای خوراکی پاسخ نمی‌دهند، مؤثر است.

دستگاه وکیوم

این دستگاه با ایجاد فشار منفی در اطراف آلت باعث ورود خون به بافت آلت و ایجاد نعوظ می‌شود. برای حفظ نعوظ، حلقه‌ای در پایه آلت قرار می‌گیرد تا مانع خروج خون شود.

ایمپلنت آلت تناسلی

در مواردی که درمان‌های دیگر مؤثر نباشند، جراحی برای قرار دادن ایمپلنت قابل تنظیم یا نیمه‌سفت در آلت ممکن است انجام شود. این روش گزینه‌ای نهایی برای بیماران با اختلال نعوظ شدید و پایدار است.

درمان‌های روان‌درمانی

آسیب نخاعی علاوه بر مشکلات جسمی، ممکن است باعث افسردگی، اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و اختلال در تصویر ذهنی از بدن شود. روان‌درمانی فردی یا زوج‌درمانی در کنار درمان‌های پزشکی، می‌تواند به بازسازی روابط و بهبود رضایت جنسی کمک کند.

نقش توانبخشی جنسی

توانبخشی جنسی برای بیماران آسیب نخاعی باید بخشی از برنامه کلی درمان باشد. این توانبخشی شامل:

• آموزش درباره عملکرد جنسی پس از آسیب

• تمرینات کنترل عضلات لگنی (در صورت امکان)

• مشاوره برای یافتن روش‌های جدید برای لذت جنسی

• مشارکت شریک جنسی در فرآیند درمان

امید به بهبود عملکرد جنسی بعد از آسیب نخاعی

اگرچه آسیب نخاعی می‌تواند عملکرد نعوظ را تحت تأثیر قرار دهد، اما درمان‌های متنوع و رویکردهای پزشکی و روان‌شناختی مدرنی در دسترس است که به بسیاری از بیماران کمک می‌کند تا عملکرد جنسی خود را بازیابی یا تا حد زیادی بهبود دهند. میزان موفقیت درمان‌ها بستگی به شدت آسیب، محل آن، زمان آغاز درمان و همکاری بیمار با پزشکان دارد.

جمع‌بندی

اختلال نعوظ یکی از چالش‌های مهم پس از آسیب نخاعی در مردان است، اما با شناخت صحیح علل، ارزیابی دقیق عصبی و بهره‌گیری از درمان‌های مؤثر دارویی، مکانیکی یا جراحی، می‌توان کیفیت زندگی جنسی بیماران را بهبود بخشید. حمایت روانی، ارتباط مؤثر با شریک جنسی و برنامه توانبخشی جامع نیز نقش کلیدی در موفقیت درمان دارند. مهم‌ترین نکته این است که اختلال نعوظ پس از آسیب نخاعی پایان زندگی جنسی فرد نیست، بلکه آغاز یک مسیر درمانی و تطبیقی جدید است.