پوست و گوشت اضافه بعد از ختنه؛ علل، پیامدها و روش‌های درمان
ختنه یکی از شایع‌ترین جراحی‌های کودکان پسر در بسیاری از کشورها به‌ویژه در جوامع مسلمان و یهودی است. با وجود اینکه این عمل در اغلب موارد بدون عارضه خاصی انجام می‌شود، گاهی اوقات ممکن است مشکلاتی مانند باقی ماندن پوست یا گوشت اضافه در ناحیه آلت تناسلی به وجود آید. این مسئله می‌تواند نگرانی‌هایی برای والدین ایجاد کند، به‌ویژه از نظر ظاهر آلت یا عملکرد آن در آینده. در این مقاله به‌طور جامع به بررسی دلایل، انواع، عوارض، راه‌های پیشگیری و روش‌های درمانی پوست و گوشت اضافه بعد از ختنه می‌پردازیم.
منظور از پوست و گوشت اضافه بعد از ختنه چیست؟
بعد از ختنه، انتظار می‌رود که پوست اضافه از نوک آلت برداشته شود و سر آلت (گلنس) به‌طور واضح نمایان باشد. اما در برخی موارد، به دلایل مختلف، ممکن است بخشی از پوست یا بافت‌های اطراف بیش از حد باقی بماند یا به‌صورت برجستگی‌هایی در اطراف ناحیه بخیه دیده شود. در این حالت اصطلاحاً گفته می‌شود که “پوست اضافه” یا “گوشت اضافه” پس از ختنه ایجاد شده است. این وضعیت می‌تواند ظاهری نامتعارف ایجاد کند و گاهی با مشکلاتی همراه شود.
علل ایجاد پوست و گوشت اضافه پس از ختنه
عوامل مختلفی می‌توانند منجر به باقی ماندن یا رشد پوست و گوشت اضافه پس از ختنه شوند، از جمله:
-
تکنیک نامناسب جراحی: اگر پوست به‌درستی و به میزان کافی بریده نشود، بخش زیادی از پوست ختنه‌گاه باقی می‌ماند.
-
عدم تقارن در برش: در مواردی که برش ختنه به‌طور متقارن انجام نشود، یک سمت آلت ممکن است دارای پوست اضافی باشد.
-
تجمع مایع یا خون در زیر پوست: که می‌تواند باعث تورم موقتی و ایجاد بافت اضافه شود.
-
واکنش التهابی یا اسکارهای برجسته: بدن برخی افراد به زخم با تولید بافت فیبروز بیش از حد واکنش نشان می‌دهد.
-
آلت پنهان (buried penis): در کودکانی که دارای وزن بالا هستند یا چربی شکمی زیاد دارند، ممکن است پوست ختنه در زیر پوست اطراف پنهان شده و به‌صورت گوشت اضافه دیده شود.
-
استفاده از حلقه یا وسایل غیرمناسب در فرآیند ختنه
انواع پوست یا گوشت اضافه پس از ختنه
پوست یا گوشت اضافه می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود:
-
پوست اضافه متحرک: گاهی پوست به‌صورت حلقه‌ای در پشت سر آلت باقی می‌ماند و در حالت نعوظ جمع می‌شود.
-
زائده‌های پوستی برجسته: ممکن است برجستگی‌هایی به‌صورت توده‌های کوچک در کنار ناحیه بخیه دیده شود.
-
اسکار هیپرتروفیک یا کلوئید: نوعی واکنش پوستی شدید است که باعث ضخیم شدن غیرعادی زخم می‌شود.
-
چسبندگی پوست به گلنس: در برخی موارد، پوست باقیمانده به سر آلت می‌چسبد که ممکن است بافتی مشابه گوشت اضافه ایجاد کند.
عوارض احتمالی پوست یا گوشت اضافه
در بسیاری از موارد، پوست یا گوشت اضافه فقط مشکل ظاهری ایجاد می‌کند و عارضه‌ای جدی در پی ندارد. اما در برخی شرایط، می‌تواند با مشکلات زیر همراه باشد:
-
اختلال در ظاهر طبیعی آلت
-
مشکلات روانی یا کاهش اعتماد به نفس در نوجوانان و بزرگسالان
-
اختلال در بهداشت شخصی و تجمع ترشحات
-
تحریک یا عفونت مکرر در ناحیه چسبیده یا توده‌ای
-
در موارد نادر، اختلال در عملکرد نعوظ یا رابطه جنسی در بزرگسالی
روش‌های پیشگیری از پوست و گوشت اضافه پس از ختنه
با رعایت برخی نکات ساده می‌توان احتمال بروز این مشکل را تا حد زیادی کاهش داد:
-
انتخاب پزشک متخصص و مجرب برای انجام ختنه، به‌خصوص در نوزادان
-
استفاده از تکنیک جراحی دقیق و پرهیز از ختنه با ابزارهای غیرپزشکی یا سنتی
-
مراقبت دقیق از محل جراحی در روزهای پس از ختنه
-
بررسی منظم زخم توسط پزشک در هفته اول برای اطمینان از روند بهبود
درمان‌های خانگی و مراقبت‌های اولیه
در مواردی که پوست اضافه خفیف است یا فقط مربوط به چسبندگی پوست به گلنس می‌باشد، می‌توان با روش‌های ساده از جمله:
-
استفاده منظم از پمادهای چرب‌کننده یا وازلین
-
ماساژ ملایم پوست برای جلوگیری از چسبندگی
-
استحمام منظم و خشک نگه داشتن ناحیه
تا حد زیادی از پیشرفت وضعیت جلوگیری کرد.
درمان‌های پزشکی و جراحی
اگر گوشت یا پوست اضافه برجسته و ماندگار باشد یا ظاهر آلت را به‌طور واضح تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است نیاز به مداخله پزشکی وجود داشته باشد:
-
برش مجدد با جراحی کوچک (Revision Circumcision): برای برداشتن بافت‌های اضافه و ایجاد تقارن بیشتر
-
لیزر درمانی یا الکتروسرجری: برای از بین بردن زائده‌های پوستی یا اسکارها
-
درمان با تزریق کورتون در موارد اسکارهای هیپرتروفیک
-
درمان‌های ترمیمی پیشرفته در موارد آلت پنهان
تمام این روش‌ها باید توسط متخصص اورولوژی یا جراح اطفال انجام شود و بسته به نوع و شدت مشکل انتخاب می‌گردد.
نقش مشاوره روان‌شناسی در موارد شدید
در نوجوانان یا بزرگسالانی که به دلیل ظاهر آلت خود پس از ختنه دچار اضطراب، کاهش اعتماد به نفس یا مشکلات جنسی شده‌اند، مشاوره با روان‌شناس یا متخصص سلامت جنسی می‌تواند کمک مؤثری در کنار درمان پزشکی داشته باشد.
نتیجه‌گیری
ایجاد پوست یا گوشت اضافه پس از ختنه، گرچه در نگاه اول نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد، اما در اغلب موارد با مراقبت مناسب یا درمان‌های ساده قابل اصلاح است. مهم‌ترین اصل در پیشگیری از این مشکل، انتخاب پزشک متخصص و رعایت مراقبت‌های پس از جراحی است. در صورتی‌که ظاهر آلت طبیعی نباشد یا نگرانی‌هایی درباره عملکرد آن وجود داشته باشد، مشورت با پزشک بهترین راه برای رسیدن به اطمینان خاطر و درمان مناسب خواهد بود.