برای جلوگیری از بارداری بعد از رابطه چه باید کرد؟
جلوگیری از بارداری ناخواسته یکی از دغدغه‌های مهم بسیاری از زوج‌ها، به‌ویژه در شرایطی است که رابطه بدون محافظت انجام شده یا احتمال شکست روش جلوگیری وجود دارد. آگاهی از اقدامات سریع و مؤثر پس از رابطه جنسی می‌تواند از بروز بارداری ناخواسته جلوگیری کند. در ادامه به معرفی روش‌های علمی، کاربردی و قابل‌اعتماد جلوگیری از بارداری بعد از رابطه می‌پردازیم.
اهمیت زمان در جلوگیری از بارداری پس از رابطه
یکی از مهم‌ترین نکات در مورد پیشگیری اضطراری، زمان است. هرچه اقدامات زودتر انجام شود، احتمال موفقیت آن بیشتر خواهد بود. تخمک‌گذاری و زنده ماندن اسپرم در بدن زن بین ۳ تا ۵ روز است. بنابراین، اگر لقاح در این مدت انجام گیرد و جلوگیری انجام نشده باشد، بارداری ممکن است اتفاق بیفتد. به همین دلیل استفاده سریع از روش‌های اورژانسی اهمیت بالایی دارد.
قرص اورژانسی ضد بارداری (ال دی و تنسی)
1. قرص تنسی (قرص اورژانسی لوونورژسترول)
قرص تنسی یکی از رایج‌ترین داروهای جلوگیری اورژانسی از بارداری است که حاوی هورمون لوونورژسترول می‌باشد. این دارو با تأخیر در تخمک‌گذاری و جلوگیری از لانه‌گزینی تخم بارور شده در رحم، احتمال بارداری را کاهش می‌دهد.
نحوه مصرف:
-
بهتر است حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از رابطه استفاده شود.
-
یک قرص ۱.۵ میلی‌گرمی را یک‌بار مصرف کنید یا دو عدد قرص ۰.۷۵ میلی‌گرمی به فاصله ۱۲ ساعت.
2. قرص ال دی (LD) به عنوان روش جایگزین اورژانسی
در صورتی که قرص تنسی در دسترس نباشد، می‌توان از قرص ال دی استفاده کرد.
نحوه مصرف:
-
طی ۷۲ ساعت اول پس از رابطه، ۴ عدد قرص ال دی مصرف شود.
-
۱۲ ساعت بعد، ۴ عدد دیگر.
این روش با نام “روش یوژینست” نیز شناخته می‌شود. در نظر داشته باشید که مصرف دوز بالای ال دی می‌تواند باعث تهوع، استفراغ، یا اختلال در قاعدگی شود.
قرص اورژانسی اِلا (Ella)
این قرص جدیدتر و مؤثرتر از قرص تنسی است و حاوی اولی‌پریستال استات می‌باشد. Ella را می‌توان تا ۵ روز (۱۲۰ ساعت) بعد از رابطه مصرف کرد، با این حال در ایران به‌راحتی در دسترس نیست.
آی‌یو‌دی (IUD) مسی
در صورتی که مراجعه به پزشک امکان‌پذیر باشد، می‌توان تا ۵ روز بعد از رابطه، از آی‌یو‌دی مسی به‌عنوان وسیله‌ای بسیار مؤثر برای جلوگیری از بارداری استفاده کرد.
مزایا:
-
موفقیت بالاتر از ۹۹٪
-
می‌تواند تا سال‌ها به‌عنوان روش دائمی پیشگیری مورد استفاده قرار گیرد.
چه زمانی نباید به قرص اورژانسی اکتفا کرد؟
-
در صورت داشتن رابطه محافظت‌نشده در دوران تخمک‌گذاری (میان‌دوره سیکل)
-
اگر استفراغ یا اسهال شدید داشته‌اید و دارو جذب نشده باشد
-
اگر از داروهای خاص مانند داروهای ضدصرع یا آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنید که با اثر قرص تداخل دارند
در چنین مواردی، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود یا استفاده از IUD گزینه بهتری است.
عوارض جانبی قرص‌های اورژانسی
مصرف این قرص‌ها به‌طور کلی ایمن است، اما ممکن است با برخی علائم همراه باشد:
-
تهوع و استفراغ
-
سردرد
-
تغییر در تاریخ پریود
-
درد پستان‌ها
-
خستگی یا سرگیجه
-
لکه‌بینی یا خون‌ریزی خفیف در روزهای آینده
اگر پریود بعد از حداکثر ۳ هفته نیامد یا علائم بارداری دیده شد، باید آزمایش بارداری انجام شود.
قرص اورژانسی چند بار در سال مجاز است؟
استفاده گاه‌به‌گاه از قرص اورژانسی ایرادی ندارد، اما نباید به‌عنوان روش دائمی جلوگیری از بارداری استفاده شود. تکرار مصرف در یک ماه ممکن است باعث اختلال شدید هورمونی و بی‌نظمی پریود شود. برای رابطه منظم بهتر است از روش‌های مطمئن مانند قرص روزانه، آی‌یو‌دی، یا کاندوم استفاده شود.
استفاده از روش طبیعی پس از رابطه مؤثر است؟
برخی افراد به اشتباه فکر می‌کنند که روش‌هایی مانند شستن واژن با آب، دوش واژینال، یا نشستن در آب سرد بعد از رابطه می‌تواند مانع بارداری شود. این روش‌ها هیچ‌گونه پایه علمی ندارند و کاملاً بی‌اثر هستند. اسپرم پس از ورود به واژن می‌تواند در عرض چند دقیقه وارد رحم شود.
راهکارهای مکمل برای پیشگیری بهتر
-
داشتن کاندوم یدک در دسترس برای شرایط اضطراری
-
آموزش هر دو شریک در مورد سیکل قاعدگی و تخمک‌گذاری
-
مشورت با پزشک برای انتخاب مناسب‌ترین روش پیشگیری در طولانی‌مدت
-
نگهداری قرص اورژانسی در منزل برای مواقع اضطراری (اما سوءمصرف نشود)
نتیجه‌گیری
برای جلوگیری از بارداری بعد از رابطه جنسی، باید بلافاصله و بدون تأخیر اقدام کرد. قرص‌های اورژانسی مانند تنسی، ال دی و الا، و همچنین روش‌هایی مانند IUD مسی، از جمله مؤثرترین راهکارها هستند. انتخاب روش مناسب بسته به شرایط فردی، زمان گذشته از رابطه و دسترسی به دارو متفاوت است. آگاهی و آمادگی می‌تواند از بارداری ناخواسته جلوگیری کند و آرامش خاطر بیشتری به همراه داشته باشد.