بعد از رابطه چه قرصی بخوریم باردار نشویم؟
بارداری ناخواسته یکی از نگرانی‌های رایج در میان افراد فعال جنسی است. گاهی اوقات ممکن است به دلایل مختلفی، مثل فراموش کردن استفاده از روش‌های پیشگیری یا نقص در آنها، رابطه بدون محافظت انجام شود. در این شرایط، استفاده از روش‌های پیشگیری اضطراری یا قرص‌های جلوگیری بعد از رابطه می‌تواند گزینه‌ای مؤثر باشد. در این مقاله به طور کامل درباره قرص‌های جلوگیری بعد از رابطه، انواع آنها، نحوه مصرف و نکات مهم پیرامونشان صحبت می‌کنیم.
قرص جلوگیری بعد از رابطه چیست؟
قرص جلوگیری بعد از رابطه یا قرص اورژانسی، دارویی است که پس از نزدیکی بدون استفاده از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری یا در صورت شکست روش پیشگیری اصلی (مثلاً پاره شدن کاندوم)، مصرف می‌شود تا از بارداری جلوگیری کند. این قرص‌ها باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن پس از رابطه مصرف شوند تا اثربخشی بالایی داشته باشند.
قرص‌های اورژانسی معمولا حاوی هورمون‌هایی هستند که می‌توانند فرایند تخمک‌گذاری، باروری یا لانه‌گزینی تخمک بارور شده در رحم را مختل کنند و بدین ترتیب از بارداری جلوگیری نمایند.
انواع قرص جلوگیری بعد از رابطه
1. قرص‌های پروژستین تنها (Levonorgestrel)
این دسته از قرص‌ها حاوی هورمون پروژستین هستند و رایج‌ترین نوع قرص اورژانسی محسوب می‌شوند. معمولاً باید ظرف ۷۲ ساعت (۳ روز) بعد از رابطه مصرف شوند، اما هرچه زودتر مصرف شوند اثر بهتر و بیشتری دارند.
دو دوز معمول این قرص‌ها عبارت‌اند از:
-
یک دوز 1.5 میلی‌گرم (یک عدد قرص)
-
دو دوز 0.75 میلی‌گرم (دو عدد قرص با فاصله ۱۲ ساعت)
2. قرص اورژانسی آگونیست پروژسترون (Ulipristal acetate)
این نوع قرص، که به صورت یک دوز 30 میلی‌گرمی عرضه می‌شود، از نوع جدیدتر است و می‌تواند تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از رابطه مصرف شود. این قرص در مقایسه با قرص‌های پروژستین معمولی، قدرت و اثربخشی بیشتری دارد.
3. قرص‌های ترکیبی استروژن و پروژسترون
امروزه کمتر استفاده می‌شوند، زیرا عوارض بیشتری نسبت به دو نوع قبلی دارند و اثربخشی آنها پایین‌تر است.
چگونه از قرص اورژانسی استفاده کنیم؟
-
زمان مصرف: هرچه سریع‌تر پس از رابطه بدون محافظت مصرف شود، بهتر است. حداکثر ظرف ۳ روز برای قرص‌های پروژستین و تا ۵ روز برای قرص‌های اولیپریستال موثر است.
-
نحوه مصرف: معمولا یک یا دو عدد قرص با آب خورده می‌شود. دوز و دستور دقیق مصرف باید طبق راهنمای دارو یا نظر پزشک باشد.
-
عدم مصرف همزمان با قرص‌های پیشگیری روزانه: این قرص‌ها مخصوص پیشگیری اضطراری هستند و نباید جایگزین قرص‌های پیشگیری منظم شوند.
عوارض مصرف قرص اورژانسی
مصرف این قرص‌ها معمولاً بی‌خطر است اما ممکن است عوارضی داشته باشد که اغلب موقتی و خفیف هستند، مانند:
-
حالت تهوع و استفراغ
-
سرگیجه
-
سردرد
-
خونریزی نامنظم یا لکه‌بینی بین دو پریود
-
حساسیت پستان‌ها
-
تغییر در زمان شروع پریود
اگر استفراغ در کمتر از ۲ ساعت پس از مصرف قرص اتفاق بیفتد، باید قرص مجدد مصرف شود زیرا دارو ممکن است جذب نشده باشد.
نکات مهم درباره مصرف قرص بعد از رابطه
-
قرص اورژانسی جایگزین روش‌های پیشگیری منظم نیست. بهتر است پس از مصرف آن، با پزشک مشورت کرده و روش پیشگیری مناسب و مطمئن انتخاب شود.
-
مصرف مکرر قرص اورژانسی توصیه نمی‌شود زیرا ممکن است باعث اختلالات هورمونی و عوارض جانبی شود.
-
قرص‌های اورژانسی هیچ محافظتی در برابر بیماری‌های مقاربتی ندارند.
-
در صورت داشتن بیماری‌های خاص، مصرف برخی داروها یا حساسیت به هورمون‌ها حتماً قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
-
قرص اورژانسی نمی‌تواند بارداری موجود را متوقف کند و در صورت بارداری نباید مصرف شود.
جایگزین‌های قرص اورژانسی برای پیشگیری از بارداری بعد از رابطه
-
کاندوم: بهترین و ساده‌ترین روش پیشگیری از بارداری و بیماری‌های جنسی است.
-
دیافراگم یا کلاهک رحم: اگر به موقع استفاده شود، مؤثر هستند.
-
IUD یا دستگاه داخل رحمی مسی: یکی از روش‌های موثر پیشگیری اضطراری است که می‌تواند تا ۵ روز پس از رابطه قرار داده شود و اثربخشی بالایی دارد.
جمع‌بندی
مصرف قرص جلوگیری بعد از رابطه یکی از روش‌های مؤثر پیشگیری اضطراری از بارداری است که در شرایط خاص می‌تواند کمک‌کننده باشد. انواع مختلفی از این قرص‌ها با اثربخشی و مدت زمان مصرف متفاوت وجود دارد. توجه به زمان مصرف، دوز مناسب و عوارض احتمالی بسیار اهمیت دارد. اما استفاده از روش‌های پیشگیری منظم و مطمئن بهترین راه برای جلوگیری از بارداری ناخواسته است. در صورت شک به بارداری یا نیاز به راهنمایی بیشتر، مشاوره با پزشک یا متخصص زنان و زایمان توصیه می‌شود تا بهترین روش متناسب با شرایط فردی انتخاب شود.