برای جلوگیری از خشکی واژن چه کنیم؟
خشکی واژن یکی از مشکلات شایع در بین زنان، بهویژه در دوران یائسگی، شیردهی، یا در اثر برخی داروها و بیماریها است. این مشکل میتواند باعث سوزش، خارش، درد هنگام رابطه جنسی، کاهش میل جنسی و حتی اختلال در کیفیت زندگی زناشویی شود. در این مقاله به صورت جامع به بررسی دلایل ایجاد خشکی واژن، راههای پیشگیری و درمان آن با رویکرد علمی، پزشکی و رفتاری میپردازیم.
واژن چگونه رطوبت طبیعی خود را حفظ میکند؟
در بدن زن، دیواره واژن توسط غدد خاصی که در دهانه آن قرار دارند، به طور طبیعی ترشحاتی ایجاد میکند. این ترشحات:
-
واژن را روان نگه میدارند
-
محیط اسیدی و محافظتکننده ایجاد میکنند
-
کمک به فعالیت جنسی طبیعی میکنند
هورمون استروژن نقش اصلی در تنظیم این ترشحات دارد. کاهش سطح استروژن، تعادل PH و رطوبت واژن را مختل میکند.
دلایل خشکی واژن
خشکی واژن میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که درک آن برای انتخاب راهکار درمانی بسیار مهم است.
تغییرات هورمونی
مهمترین علت خشکی واژن، کاهش سطح هورمون استروژن در بدن است که ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد:
-
یائسگی
-
شیردهی
-
برداشتن تخمدانها
-
مصرف داروهای ضد استروژن
-
اختلالات تیروئیدی یا هیپوفیز
استفاده از داروهای خاص
برخی داروها میتوانند بر ترشحات طبیعی واژن تأثیر بگذارند:
-
داروهای ضد افسردگی
-
قرصهای ضد بارداری با دوز بالا
-
آنتیهیستامینها (ضد آلرژی)
-
داروهای فشار خون یا شیمیدرمانی
استرس و اضطراب
استرس روانی و اضطراب مداوم میتواند تولید هورمونهای جنسی را کاهش دهد و موجب خشکی واژن شود. همچنین اضطراب جنسی باعث کاهش تحریک و در نتیجه کاهش ترشحات واژن میگردد.
عدم تحریک کافی پیش از رابطه
در بسیاری از موارد، خشکی واژن در زمان نزدیکی ناشی از عدم تحریک مناسب زن است. زنانی که بدون ملاعبه و آمادهسازی روحی و جسمی وارد رابطه میشوند، دچار خشکی و درد میگردند.
استفاده از مواد شیمیایی تحریککننده
استفاده از صابونهای قوی، ژلهای بهداشتی نامناسب، دئودورانتهای زنانه یا لباس زیرهای پلاستیکی میتواند تعادل طبیعی واژن را بر هم زده و باعث خشکی شود.
علائم خشکی واژن
شناخت علائم خشکی واژن به پیشگیری و درمان سریعتر کمک میکند. این علائم عبارتند از:
-
خارش و سوزش در ناحیه واژن
-
درد هنگام رابطه جنسی
-
احساس کشیدگی یا زخم شدن
-
کاهش میل جنسی
-
ترشحات بسیار کم یا غیرطبیعی
-
گاهی اوقات لکهبینی بعد از نزدیکی
راههای پیشگیری از خشکی واژن
برای پیشگیری از خشکی واژن، میتوان راهکارهایی در سبک زندگی، تغذیه، رفتار جنسی و بهداشت فردی به کار برد.
تغذیه مناسب
غذا نقش مهمی در تنظیم هورمونهای بدن دارد. برای جلوگیری از خشکی واژن، مصرف مواد غذایی زیر توصیه میشود:
-
دانههای کتان، کنجد و رازیانه (حاوی فیتواستروژن طبیعی)
-
سویا و فرآوردههای آن مانند توفو
-
میوههایی مثل انار، آووکادو، موز و آناناس
-
سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، بروکلی و کلم
-
نوشیدن آب کافی (حداقل ۸ لیوان در روز) برای حفظ رطوبت عمومی بدن
پرهیز از مصرف الکل و کافئین زیاد
الکل و کافئین بدن را دهیدراته میکنند و میتوانند باعث کاهش رطوبت واژن شوند. مصرف این مواد باید محدود یا کنترل شود.
فعالیت بدنی منظم
ورزش سبک مثل پیادهروی یا یوگا باعث افزایش گردش خون، تعادل هورمونی و کاهش استرس میشود که همگی در جلوگیری از خشکی واژن موثرند.
داشتن رابطه زناشویی منظم و سالم
رابطه جنسی منظم با تحریک مناسب باعث حفظ خونرسانی، انعطافپذیری و ترشحات طبیعی واژن میشود. تحریک کلیتوریس و پیشنوازش کافی اهمیت بالایی دارد.
استفاده از روانکنندههای بر پایه آب
در صورت احساس خشکی هنگام نزدیکی، استفاده از لوبریکانتهای بر پایه آب میتواند اصطکاک را کاهش داده و از آسیب به دیواره واژن جلوگیری کند.
بهداشت فردی با مواد غیرتحریککننده
باید از شویندههای ملایم و مخصوص ناحیه تناسلی استفاده شود. از دوش واژینال، صابونهای عطردار و ژلهای قوی پرهیز شود.
انتخاب لباس زیر مناسب
لباس زیر نخی و آزاد از رشد قارچ و باکتری جلوگیری کرده و محیط طبیعی واژن را حفظ میکند.
درمانهای دارویی و پزشکی
اگر خشکی واژن شدید یا مزمن باشد، ممکن است نیاز به درمانهای تخصصی باشد.
کرمها و ژلهای حاوی استروژن موضعی
در زنان یائسه یا دچار کمبود هورمون، پزشک ممکن است کرم یا شیاف استروژن واژینال تجویز کند که با اثر موضعی، ترشحات را افزایش دهد.
قرصهای تنظیم هورمون
در برخی موارد، درمان با قرصهای استروژن یا درمان جایگزینی هورمونی (HRT) ممکن است برای بازگرداندن رطوبت طبیعی موثر باشد.
استفاده از مکملهای طبیعی
برخی مکملها مانند ویتامین E، ویتامین D، روغن گل مغربی و مکملهای فیتواستروژن میتوانند در رفع خشکی موثر باشند (البته با مشورت پزشک).
لیزر درمانی یا درمانهای نوین
در برخی از کلینیکهای تخصصی، از دستگاههای لیزر غیرتهاجمی برای جوانسازی واژن و افزایش رطوبت استفاده میشود. این روش برای برخی زنان یائسه مؤثر گزارش شده است.
نقش مرد در کاهش خشکی واژن همسر
مردان نقش مهمی در کیفیت رابطه جنسی و سلامت واژن همسر دارند. رفتار صحیح، درک متقابل، پیشنوازش طولانی، عشقورزی و عدم عجله در دخول میتواند تأثیر چشمگیری در ترشح طبیعی واژن زن داشته باشد. در روایات اسلامی نیز توصیه شده که مردان همسران خود را به خوبی برای آمیزش آماده کنند.
خشکی واژن و دین اسلام
در اسلام، سلامت جنسی بخشی از سلامت کلان انسان شمرده میشود. رابطه زناشویی باید با رضایت و آرامش انجام شود. اگر زن به دلیل خشکی دچار درد یا ناراحتی شود، وظیفه مرد است که به درمان او کمک کند. استفاده از روانکنندههای مناسب، صبر و درک متقابل، نهتنها با احکام شرع منافات ندارد بلکه مورد تأکید اسلام است.
نتیجهگیری
خشکی واژن مشکل رایجی است که با راهکارهای ساده قابل پیشگیری یا درمان است. شناخت علت، اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب، ارتباط جنسی سالم و در صورت لزوم مشاوره با پزشک میتواند کیفیت زندگی و رضایت زناشویی را بهبود بخشد. نادیده گرفتن این موضوع ممکن است باعث سردی در روابط، دردهای جنسی و مشکلات روانی شود. با آگاهی، صبوری و توجه، میتوان این مشکل را بهراحتی مدیریت کرد.