ارضا شدن (ارگاسم) و زایمان زودرس: بررسی شواهد علمی و باورهای رایج
بارداری دورانی پر از شگفتی، تغییر و در عین حال نگرانی‌ها و سؤالات فراوان است. یکی از سؤالات رایج و گاهی نگران‌کننده برای بسیاری از زوج‌ها، به ویژه در مراحل پایانی بارداری، این است که آیا رابطه جنسی و به خصوص ارگاسم می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود؟ این پرسش اغلب با باورهای عمومی و اطلاعات ناقص همراه است که می‌تواند موجب اضطراب بی‌مورد گردد. در این مقاله به بررسی جامع این موضوع، با تکیه بر شواهد علمی، مکانیسم‌های فیزیولوژیکی و توصیه‌های پزشکی می‌پردازیم تا به درک صحیح‌تری از رابطه ارگاسم و زایمان زودرس دست یابیم.
مکانیسم‌های بالقوه و باورهای رایج
برای درک بهتر این موضوع، لازم است به مکانیسم‌هایی که به طور نظری می‌توانند رابطه جنسی و ارگاسم را به زایمان زودرس مرتبط کنند، نگاهی بیندازیم.
انقباضات رحمی ناشی از ارگاسم
در طول ارگاسم، بدن زنان به طور طبیعی هورمون اکسی‌توسین ترشح می‌کند. اکسی‌توسین همان هورمونی است که در شروع و پیشرفت انقباضات زایمانی (درد زایمان) نقش دارد. به همین دلیل، برخی این نگرانی را مطرح می‌کنند که افزایش سطح اکسی‌توسین در زمان ارگاسم ممکن است منجر به انقباضات رحمی شود و این انقباضات، در صورت شدید بودن یا مکرر بودن، بتوانند زایمان را تحریک کنند. انقباضات رحمی پس از ارگاسم، که معمولاً خفیف و کوتاه مدت هستند، با انقباضات واقعی زایمان که منظم، دردناک و منجر به تغییر در دهانه رحم می‌شوند، تفاوت دارند.
پروستاگلاندین‌ها در مایع منی
مایع منی مردان حاوی پروستاگلاندین‌ها است. پروستاگلاندین‌ها نیز موادی هستند که در فرآیند نرم شدن و آماده شدن دهانه رحم برای زایمان (سرویکس ریپنینگ) نقش دارند. در برخی روش‌های القای زایمان در بیمارستان، از اشکال مصنوعی پروستاگلاندین برای کمک به باز شدن دهانه رحم استفاده میشود. این شباهت شیمیایی باعث شده است که این نگرانی مطرح شود که ورود مایع منی به واژن در دوران بارداری می‌تواند دهانه رحم را تحریک کرده و زایمان را آغاز کند.
تحریک دهانه رحم
تحریک فیزیکی دهانه رحم در طول رابطه جنسی نیز به طور نظری می‌تواند باعث ترشح اکسی‌توسین و در نتیجه تحریک انقباضات شود. این باور نیز ریشه در روش‌های القای زایمان دارد که در آن تحریک دهانه رحم (مثلاً با انجام معاینه داخلی) می‌تواند به شروع درد زایمان کمک کند.
شواهد علمی چه می‌گویند؟
با وجود باورهای رایج و نگرانی‌های مطرح شده، شواهد علمی قوی برای اثبات اینکه ارگاسم به خودی خود باعث زایمان زودرس در بارداری‌های سالم میشود، وجود ندارد.
بارداری‌های طبیعی و کم‌خطر
در یک بارداری طبیعی و بدون عارضه، دهانه رحم به طور معمول بسته و محکم است و به خوبی از جنین محافظت می‌کند. انقباضات رحمی ناشی از ارگاسم معمولاً ضعیف و پراکنده هستند و به حدی نیستند که باعث باز شدن دهانه رحم و شروع زایمان شوند. بدن زن باردار به طور طبیعی مکانیسم‌هایی برای جلوگیری از زایمان زودرس دارد. بسیاری از مطالعات انجام شده در این زمینه نشان داده‌اند که رابطه جنسی و ارگاسم در بارداری‌های طبیعی با افزایش خطر زایمان زودرس همراه نیست. در واقع، برای اکثریت قریب به اتفاق زنان باردار، رابطه جنسی تا پایان بارداری بی‌خطر محسوب میشود.
نقش پروستاگلاندین‌ها در مایع منی
در مورد پروستاگلاندین‌های موجود در مایع منی، اگرچه این مواد در القای زایمان نقش دارند، اما غلظت آن‌ها در مایع منی بسیار کمتر از دوزهای درمانی است که برای القای زایمان استفاده میشود. همچنین، دهانه رحم در یک بارداری سالم معمولاً به اندازه کافی محکم است که تحت تأثیر این مقادیر کم قرار نگیرد. تنها زمانی که دهانه رحم از قبل شروع به نرم شدن و تغییر کرده باشد (نزدیک به زمان زایمان)، ممکن است پروستاگلاندین‌ها کمی مؤثرتر باشند، اما این به معنای القای زایمان زودرس نیست.
تحریک دهانه رحم
تحریک دهانه رحم در طول رابطه جنسی نیز در یک بارداری سالم و طبیعی معمولاً به حدی نیست که باعث زایمان زودرس شود. بدن باردار به طور کلی برای حفظ بارداری طراحی شده است و نیاز به محرک‌های بسیار قوی‌تر برای شروع زایمان دارد.
موارد منع رابطه جنسی و ارگاسم در بارداری
با وجود این که رابطه جنسی و ارگاسم در بارداری‌های سالم بی‌خطر تلقی میشود، اما در برخی شرایط خاص، پزشک ممکن است توصیه به پرهیز از رابطه جنسی و یا ارگاسم کند. این موارد شامل:
- سابقه زایمان زودرس: اگر فرد در بارداری‌های قبلی سابقه زایمان زودرس داشته باشد، ممکن است پزشک برای احتیاط بیشتر توصیه به پرهیز کند.
- خونریزی واژینال بی‌دلیل: هرگونه خونریزی واژینال در بارداری نیاز به بررسی پزشکی فوری دارد و در این شرایط، رابطه جنسی باید متوقف شود.
- جفت سرراهی: در این وضعیت، جفت به طور غیرطبیعی در قسمت پایین رحم و روی دهانه رحم قرار گرفته است که می‌تواند منجر به خونریزی شود. رابطه جنسی می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
- سرویکس کوتاه یا نارسا بودن دهانه رحم: اگر دهانه رحم کوتاه‌تر از حد طبیعی باشد یا قادر به نگه داشتن بارداری نباشد (نارسا بودن دهانه رحم)، پزشک ممکن است توصیه به پرهیز کامل از رابطه جنسی کند.
- پارگی کیسه آب: در صورت پاره شدن کیسه آب، هرگونه دخول یا فعالیت جنسی می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد.
- عفونت‌های واژینال فعال یا عفونت‌های مقاربتی: برای جلوگیری از انتقال عفونت به جنین یا بدتر شدن وضعیت مادر.
- چندقلویی: در برخی موارد خاص از بارداری‌های چندقلویی، به دلیل افزایش فشار بر رحم، ممکن است پزشک توصیه به احتیاط کند.
همواره تاکید میشود که تصمیم در مورد پرهیز از رابطه جنسی در بارداری باید توسط پزشک متخصص و بر اساس شرایط خاص هر فرد گرفته شود. خودسرانه تصمیم گرفتن بر اساس باورهای غلط می‌تواند منجر به اضطراب بی‌مورد و یا از دست دادن فرصت تجربه صمیمیت در دوران بارداری شود.
اهمیت ارتباط با پزشک و شریک زندگی
یکی از مهم‌ترین نکات در دوران بارداری، ارتباط باز و صادقانه با پزشک متخصص زنان و زایمان است. هرگونه سؤال یا نگرانی در مورد رابطه جنسی یا سایر جنبه‌های بارداری باید با پزشک در میان گذاشته شود. پزشک می‌تواند با توجه به پرونده پزشکی و شرایط خاص شما، توصیه‌های مناسب و شخصی‌سازی شده ارائه دهد.
همچنین، گفتگو با شریک زندگی در مورد تغییرات فیزیکی و عاطفی در دوران بارداری، از جمله تغییرات در میل جنسی و نگرانی‌ها، بسیار حائز اهمیت است. حفظ صمیمیت عاطفی و جنسی در این دوران می‌تواند به تقویت رابطه و کاهش استرس کمک کند. اگر رابطه جنسی به دلیل شرایط پزشکی ممنوع باشد، زوجین می‌توانند به راه‌های دیگری برای ابراز صمیمیت و نزدیکی عاطفی روی بیاورند.
نتیجه‌گیری
باور رایج در مورد اینکه ارگاسم باعث زایمان زودرس میشود، در اغلب موارد و در بارداری‌های طبیعی، یک سوءتفاهم است. شواهد علمی قوی نشان می‌دهند که رابطه جنسی و ارگاسم در بارداری‌های سالم و بدون عارضه، نه تنها بی‌خطر است، بلکه می‌تواند به تقویت پیوند عاطفی بین زوجین و کاهش استرس مادر کمک کند. انقباضات رحمی پس از ارگاسم معمولاً خفیف و کوتاه مدت هستند و تفاوتی اساسی با انقباضات زایمان دارند.
با این حال، در صورت وجود شرایط خاص پزشکی یا سابقه عوارض در بارداری‌های قبلی، مشورت با پزشک متخصص زنان و زایمان ضروری است. پزشک می‌تواند با بررسی دقیق وضعیت شما، بهترین و ایمن‌ترین توصیه‌ها را برای حفظ سلامت مادر و جنین ارائه دهد. هدف نهایی، تجربه یک بارداری سالم، شاد و بدون اضطراب بی‌مورد است.