از کجا بفهمم ورم بارداری دارم؟
ورم بارداری یکی از مشکلات شایع در دوران حاملگی است که بسیاری از خانم‌ها با آن مواجه می‌شوند. این ورم می‌تواند در نواحی مختلف بدن ایجاد شود و در برخی موارد نشانه مشکلات جدی‌تر باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. شناخت علائم و نشانه‌های ورم بارداری، آگاهی درباره دلایل آن و نحوه مدیریت این حالت برای سلامت مادر و جنین اهمیت بالایی دارد. در این مقاله به طور کامل و مفصل درباره ورم بارداری، علل، نشانه‌ها، راه‌های تشخیص و نکات مراقبتی صحبت خواهیم کرد.
ورم بارداری چیست؟
ورم یا ادم بارداری به تجمع مایع اضافی در بافت‌های بدن گفته می‌شود که معمولاً در پاها، مچ پا، دست‌ها و صورت مشاهده می‌شود. این حالت در طول بارداری به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و در بیشتر موارد یک پدیده طبیعی است. بدن در دوران بارداری برای تامین نیازهای جنین و آمادگی زایمان حجم خون و مایعات بیشتری تولید می‌کند که این امر می‌تواند باعث افزایش فشار در رگ‌ها و نشت مایعات به بافت‌ها شود.
علل ایجاد ورم در دوران بارداری
افزایش حجم خون و مایعات بدن
در بارداری حجم خون و مایعات بدن تا ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد که برای حمایت از رشد جنین ضروری است. این افزایش حجم مایع ممکن است باعث تجمع مایع در بافت‌های بدن شود.
فشار رحم بر روی رگ‌ها
با بزرگ شدن رحم، فشار روی رگ‌های بزرگ در ناحیه لگن و پاها افزایش می‌یابد که مانع بازگشت مناسب خون به قلب می‌شود و باعث تجمع مایع و ورم در پاها و مچ می‌گردد.
تغییرات هورمونی
هورمون‌ها در بارداری باعث شل شدن دیواره رگ‌ها و افزایش نفوذپذیری آن‌ها می‌شوند که این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز ورم شود.
عوامل خطرساز
برخی عوامل مانند ایستادن یا نشستن طولانی، گرمای زیاد، رژیم غذایی پرنمک، اضافه وزن، سابقه ورم بارداری در بارداری‌های قبلی و برخی بیماری‌ها ممکن است احتمال بروز ورم را افزایش دهند.
نشانه‌ها و علائم ورم بارداری
تورم قابل مشاهده در نواحی خاص بدن
ورم معمولاً ابتدا در پاها، مچ‌ها و انگشتان مشاهده می‌شود و گاهی ممکن است به صورت و دست‌ها نیز گسترش یابد. این تورم باعث می‌شود کفش‌ها تنگ شوند یا حلقه‌ها روی انگشت‌ها جا نروند.
احساس سنگینی و درد در نواحی ورم کرده
افزایش حجم مایع در بافت‌ها می‌تواند احساس سنگینی، فشار و درد در نواحی متورم ایجاد کند.
کاهش انعطاف پوست و ایجاد کشیدگی
پوست در نواحی ورم کرده ممکن است سفت و کشیده شود و لمس آن حالت کشسانی داشته باشد.
ورم ناگهانی و شدید
ورم ناگهانی و شدید به خصوص در صورت، دست‌ها و اطراف چشم ممکن است نشانه مشکلات جدی مانند پره‌اکلامپسی باشد که نیازمند فوریت‌های پزشکی است.
چگونه ورم بارداری را تشخیص دهیم؟
مشاهده و بررسی تورم بدن
روش ساده تشخیص ورم، مشاهده دقیق بدن و بررسی نواحی مانند پاها، مچ‌ها، دست‌ها و صورت است. اگر متوجه تورم قابل توجه یا ناگهانی شدید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
فشار دادن پوست نواحی ورم کرده
با فشار دادن آرام پوست نواحی متورم، اگر پوست برای چند ثانیه فرورفتگی داشته باشد و دیر به حالت اولیه بازگردد، این نشانه تجمع مایع و ورم است.
بررسی علائم همراه
توجه به علائمی مانند سردرد شدید، تاری دید، درد شکم، افزایش فشار خون و کاهش ادرار که ممکن است همراه ورم باشند و نشانه مشکلات جدی‌تر باشند، اهمیت دارد.
معاینات پزشکی و آزمایش‌ها
پزشک ممکن است فشار خون، ادرار و آزمایش‌های خون را برای تشخیص علت ورم و بررسی وجود پره‌اکلامپسی یا سایر مشکلات انجام دهد.
چه زمانی ورم بارداری خطرناک است؟
ورم خفیف و تدریجی معمولاً طبیعی و بی‌خطر است اما ورم ناگهانی، شدید یا همراه با علائم زیر می‌تواند نشانه عوارض جدی باشد و نیاز به مراقبت فوری دارد:
-
سردرد شدید و مداوم
-
تاری دید یا دیدن لکه‌های نورانی
-
درد شدید شکم به ویژه زیر دنده‌ها
-
کاهش میزان ادرار
-
افزایش فشار خون به طور ناگهانی
-
ورم شدید در صورت و دست‌ها
این علائم ممکن است نشانه پره‌اکلامپسی باشد که یک وضعیت پزشکی جدی در دوران بارداری است.
راهکارهای کنترل و کاهش ورم در بارداری
استراحت و بالا نگه داشتن پاها
در طول روز حداقل چند بار پاها را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا بازگشت خون بهتر شود و ورم کاهش یابد.
پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت
حرکت کردن و تغییر وضعیت بدن به بهبود گردش خون و کاهش ورم کمک می‌کند.
استفاده از جوراب‌های واریس
در صورت ورم زیاد یا سابقه واریس، پوشیدن جوراب‌های واریس می‌تواند فشار روی رگ‌ها را کم کرده و ورم را کاهش دهد.
کاهش مصرف نمک
نمک باعث احتباس آب در بدن می‌شود؛ کاهش مصرف آن می‌تواند ورم را کم کند.
نوشیدن آب کافی
آب کافی به حفظ تعادل مایعات و جلوگیری از احتباس بیش از حد کمک می‌کند.
مراجعه منظم به پزشک
برای بررسی وضعیت و دریافت توصیه‌های لازم، مراقبت‌های بارداری منظم و دقیق را فراموش نکنید.
نکات پایانی
ورم بارداری یکی از مشکلات شایع اما معمولاً قابل کنترل است که با مراقبت‌های مناسب می‌توان آن را کاهش داد. شناخت علائم، توجه به تغییرات بدن و مراجعه به موقع به پزشک از مهم‌ترین نکات برای حفظ سلامت مادر و جنین محسوب می‌شود. در صورت مشاهده ورم ناگهانی، شدید یا همراه با علائم هشداردهنده، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
داشتن اطلاعات کافی درباره ورم بارداری به شما کمک می‌کند تا این دوره حساس را با آرامش و سلامت بیشتری پشت سر بگذارید و از سلامت خود و فرزندتان محافظت کنید.