چرا غضروف بینی از بین می رود؟

چرا غضروف بینی از بین می‌رود؟

غضروف بینی یکی از مهم‌ترین اجزای ساختاری بینی است که نقش اصلی در فرم، عملکرد تنفسی و زیبایی چهره دارد. از بین رفتن یا تحلیل غضروف بینی می‌تواند به بروز مشکلات جدی از جمله افتادگی نوک بینی، اختلال در تنفس و تغییر شکل ظاهری بینی منجر شود. این پدیده می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که شناخت آن‌ها نقش مهمی در پیشگیری و درمان خواهد داشت.

غضروف بینی چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

غضروف ماده‌ای انعطاف‌پذیر ولی نسبتاً مقاوم است که در ساختار بینی وظایف مهمی دارد. غضروف‌های اصلی بینی شامل:

• غضروف‌های کناری فوقانی و تحتانی (Lower & Upper Lateral Cartilages)

• غضروف سپتوم (دیواره میانی بینی)

• غضروف‌های جانبی کوچک‌تر

این غضروف‌ها چارچوب بینی را شکل می‌دهند، مجاری تنفسی را باز نگه می‌دارند و از فرورفتگی یا افتادگی بینی جلوگیری می‌کنند. هرگونه آسیب به آن‌ها ممکن است فرم یا عملکرد بینی را دچار اختلال کند.

مهم‌ترین دلایل از بین رفتن غضروف بینی

از بین رفتن غضروف بینی ممکن است به‌صورت تدریجی یا ناگهانی رخ دهد. در ادامه مهم‌ترین دلایل تحلیل یا تخریب غضروف بینی را بررسی می‌کنیم:

جراحی‌های متعدد یا غیر اصولی بینی

رایج‌ترین علت از بین رفتن غضروف بینی، جراحی‌های مکرر یا نامناسب رینوپلاستی است. در برخی موارد، جراحان برای کوچک کردن بینی بیش از حد غضروف را برمی‌دارند، یا ساختار آن را به‌درستی بازسازی نمی‌کنند. این موضوع منجر به ضعیف شدن پایه بینی، افتادگی نوک، یا فرو رفتن پره‌های بینی می‌شود. در اصطلاح به این وضعیت “کولاپس غضروفی” گفته می‌شود.

ضربه یا آسیب فیزیکی

ضربات مستقیم به بینی – به‌ویژه هنگام ورزش، تصادف یا درگیری – می‌توانند غضروف بینی را دچار شکستگی یا از هم‌گسیختگی کنند. اگر این آسیب به‌درستی درمان نشود، غضروف ممکن است تحلیل برود یا به‌صورت نامناسب ترمیم شود.

عفونت‌های مزمن یا شدید

برخی از عفونت‌های باکتریایی یا قارچی می‌توانند بافت‌های نرم و حتی غضروف را تخریب کنند. به‌ویژه پس از جراحی بینی، در صورت عدم رعایت بهداشت یا استفاده نادرست از داروها، عفونت می‌تواند به غضروف نفوذ کرده و باعث نکروز (مرگ بافت) شود.

بیماری‌های خودایمنی

بعضی از بیماری‌ها مانند Granulomatosis with polyangiitis (Wegener’s granulomatosis)، پلی‌کوندریت عودکننده (Relapsing polychondritis) و لوپوس می‌توانند باعث حمله سیستم ایمنی به غضروف‌های بدن، از جمله غضروف بینی، شوند. در این شرایط، تخریب پیشرونده غضروف ممکن است منجر به فرورفتگی شدید یا تغییر شکل بینی شود.

مصرف مواد مخدر به‌ویژه کوکائین

استنشاق کوکائین یکی از عوامل شناخته‌شده برای تخریب تیغه میانی بینی (سپتوم) و غضروف‌های اطراف آن است. این ماده با انقباض شدید عروق، مانع خون‌رسانی به غضروف شده و موجب نکروز یا تحلیل آن می‌شود.

روند طبیعی پیری

اگرچه پیری به‌تنهایی باعث از بین رفتن غضروف نمی‌شود، اما با گذشت زمان، غضروف‌های بینی ممکن است بخشی از استحکام و حالت ارتجاعی خود را از دست بدهند. در کنار افتادگی پوست و عضلات، ممکن است فرم بینی در سنین بالا کمی تغییر کند و غضروف‌ها نازک‌تر یا ضعیف‌تر شوند.

نتیجه جراحی با غضروف‌های پیوندی نامرغوب

در برخی از جراحی‌های ترمیمی، غضروف‌های پیوندی از نواحی دیگر بدن (مانند دنده یا گوش) یا از منابع خارجی استفاده می‌شوند. اگر این غضروف‌ها به‌درستی با بدن هماهنگ نشوند یا عفونت کنند، ممکن است تخریب شده یا جذب شوند که در نهایت باعث از بین رفتن ساختار بینی خواهد شد.

نشانه‌های از بین رفتن غضروف بینی چیست؟

در صورت تحلیل رفتن غضروف بینی، ممکن است علائم زیر مشاهده شود:

• تغییر شکل ناگهانی یا تدریجی بینی

• افتادگی یا فرورفتگی پره‌های بینی

• مشکل در تنفس از یک یا هر دو سوراخ بینی

• احساس ناپایداری یا نرمی غیرطبیعی در ساختار بینی

• بروز فرورفتگی در تیغه میانی بینی (پیش‌زمینه سوراخ سپتوم)

راه‌های پیشگیری از تحلیل غضروف بینی

برای جلوگیری از بروز این مشکل باید اقدامات پیشگیرانه زیر را در نظر داشت:

• انتخاب جراح متخصص و با تجربه برای عمل بینی

• پرهیز از جراحی‌های متعدد یا غیرضروری

• مراقبت کامل پس از عمل و پیشگیری از عفونت

• پرهیز از ضربه یا فعالیت‌های شدید در دوران نقاهت

• عدم مصرف مواد مخدر استنشاقی

• کنترل و درمان بیماری‌های خودایمنی در صورت ابتلا

درمان تخریب غضروف بینی چگونه است؟

در مواردی که غضروف بینی تحلیل رفته یا از بین رفته باشد، بسته به شدت آسیب، راهکارهای درمانی شامل:

• جراحی ترمیمی (Secondary Rhinoplasty): برای بازسازی فرم بینی با استفاده از غضروف پیوندی

• پیوند غضروف از دنده یا گوش: برای جایگزینی غضروف‌های از دست‌رفته

• ایمپلنت‌های مصنوعی: در برخی موارد خاص به‌جای غضروف طبیعی استفاده می‌شود، هرچند ریسک بالاتری دارند

در هر صورت، ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص گوش، حلق و بینی یا جراح پلاستیک ضروری است.

نتیجه‌گیری

از بین رفتن غضروف بینی می‌تواند دلایل مختلفی از جمله جراحی نامناسب، ضربه، بیماری‌های خودایمنی یا مصرف مواد مخدر داشته باشد. این مشکل نه‌تنها ظاهر بینی را تغییر می‌دهد، بلکه ممکن است عملکرد تنفسی فرد را نیز تحت تأثیر قرار دهد. با پیشگیری‌های صحیح و انتخاب جراح مجرب، می‌توان از بروز چنین عوارضی جلوگیری کرد. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرعادی، مراجعه سریع به پزشک بهترین تصمیم برای تشخیص و درمان مؤثر خواهد بود.