عفونت واژن پنیری در بارداری
دوران بارداری با تغییرات وسیع هورمونی همراه است که می‌تواند بر سیستم ایمنی، فلور واژن و تعادل طبیعی بدن تأثیر بگذارد. یکی از مشکلات شایع در این دوران، عفونت واژن با ترشحات پنیری شکل است که اغلب ناشی از رشد بیش از حد قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس می‌باشد. این عفونت که به نام کاندیدیازیس واژینال شناخته می‌شود، به دلایل مختلفی در بارداری رایج‌تر از زمان‌های دیگر است. در این مقاله به بررسی علل، علائم، عوارض، روش‌های درمانی و راهکارهای پیشگیری از عفونت قارچی پنیری واژن در دوران بارداری می‌پردازیم.
چرا در بارداری احتمال عفونت قارچی بیشتر است؟
تغییرات هورمونی در دوران بارداری، به‌ویژه افزایش سطح استروژن و پروژسترون، باعث می‌شود محیط داخلی واژن گرم‌تر، مرطوب‌تر و دارای قند بیشتر (به شکل گلیکوژن) باشد. این شرایط برای رشد قارچ‌ها بسیار مساعد است. علاوه بر این، کاهش نسبی ایمنی بدن در بارداری که با هدف جلوگیری از پس زدن جنین ایجاد می‌شود، بدن را مستعد ابتلا به عفونت‌های قارچی می‌کند.
علائم عفونت پنیری واژن در بارداری
عفونت قارچی واژن معمولاً با مجموعه‌ای از علائم مشخص همراه است:
-
ترشح سفید، غلیظ و پنیری‌شکل بدون بو
-
خارش شدید ناحیه واژن و لابیا
-
سوزش به‌ویژه هنگام ادرار یا رابطه جنسی
-
التهاب، قرمزی و تورم در ناحیه تناسلی
-
درد هنگام نزدیکی
در برخی موارد، علائم ممکن است خفیف یا فقط به شکل خارش ظاهر شوند، اما در موارد دیگر شدید و آزاردهنده خواهند بود.
آیا عفونت قارچی واژن برای جنین خطر دارد؟
عفونت قارچی واژن در بارداری معمولاً تهدیدی جدی برای جنین ایجاد نمی‌کند، اما در صورتی که درمان نشود، ممکن است هنگام زایمان طبیعی به نوزاد منتقل شود و باعث ایجاد برفک دهان یا عفونت قارچی در پوست نوزاد شود. همچنین خارش و سوزش مداوم ممکن است باعث اضطراب و اختلال در خواب و آسایش مادر شود. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع این نوع عفونت در بارداری اهمیت زیادی دارد.
روش‌های تشخیص عفونت قارچی در بارداری
پزشک برای تشخیص دقیق، معمولاً از ترکیب موارد زیر استفاده می‌کند:
-
معاینه بالینی ناحیه تناسلی
-
بررسی ویژگی‌های ترشحات واژینال
-
نمونه‌برداری از ترشحات و مشاهده آن در زیر میکروسکوپ
-
رد کردن سایر علل عفونت مانند واژینوز باکتریال یا بیماری‌های مقاربتی
تشخیص درست، کلید درمان مؤثر و ایمن در بارداری است.
درمان دارویی عفونت پنیری واژن در بارداری
در دوران بارداری، استفاده از داروهای خوراکی ضدقارچ (مانند فلوکونازول) به دلیل احتمال خطر برای جنین معمولاً توصیه نمی‌شود. بنابراین، درمان معمولاً با داروهای موضعی و واژینال انجام می‌شود. گزینه‌های رایج شامل:
-
شیاف واژینال کلوتریمازول (به مدت ۷ شب)
-
کرم واژینال میکونازول یا کلوتریمازول (۳ تا ۷ شب)
-
کرم خارجی ضدخارش برای ناحیه بیرونی دستگاه تناسلی
استفاده از این داروها در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری ایمن در نظر گرفته می‌شود. در سه‌ماهه اول، پزشک ممکن است استفاده از کمترین دوز مؤثر را توصیه کند.
درمان‌های خانگی و مکمل برای عفونت قارچی
در کنار درمان دارویی، برخی راهکارهای طبیعی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند، البته تنها به شرط تأیید پزشک:
-
استفاده از ماست پروبیوتیک (خوردنی یا موضعی)
-
افزایش مصرف مواد غذایی ضدقارچ مانند سیر
-
پرهیز از مصرف زیاد قند و مواد غذایی شیرین
-
پوشیدن لباس زیر نخی و گشاد
-
خشک نگه‌داشتن ناحیه تناسلی پس از شست‌وشو
نباید از درمان خانگی به‌جای داروی تجویزی استفاده کرد، به‌ویژه در دوران بارداری که ایمنی داروها اهمیت مضاعف دارد.
نکاتی برای پیشگیری از عفونت قارچی در بارداری
با رعایت برخی نکات ساده می‌توان احتمال بروز عفونت قارچی را کاهش داد:
-
عدم استفاده از دوش واژینال یا شوینده‌های معطر
-
خشک‌کردن ناحیه تناسلی بعد از حمام یا شست‌وشو
-
استفاده از لباس زیر نخی و تعویض روزانه آن
-
پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ یا مرطوب برای مدت طولانی
-
تغذیه سالم و متعادل، مصرف پروبیوتیک‌ها و کاهش قند
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در دوران بارداری، در صورت مشاهده هر نوع ترشح غیرعادی، به‌ویژه اگر همراه با خارش، سوزش، بوی بد یا درد باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. درمان خودسرانه بدون تأیید پزشک در این دوران می‌تواند برای مادر یا جنین خطرآفرین باشد.
نتیجه‌گیری
عفونت واژن با ترشحات پنیری شکل در دوران بارداری یکی از شایع‌ترین مشکلات زنان باردار است که عمدتاً ناشی از رشد بیش از حد قارچ کاندیدا در واژن می‌باشد. این نوع عفونت معمولاً خطر جدی برای جنین ندارد، اما به دلیل ناراحتی‌های جسمی و احتمال انتقال هنگام زایمان، باید جدی گرفته شده و تحت درمان قرار گیرد. انتخاب داروهای موضعی ایمن، رعایت بهداشت فردی و سبک زندگی سالم می‌تواند در پیشگیری و درمان این عفونت مؤثر باشد.