پیشگیری از بارداری یعنی چی؟
پیشگیری از بارداری به مجموعه‌ای از روش‌ها و اقدامات گفته می‌شود که با هدف جلوگیری از وقوع بارداری در زنانی که از نظر جنسی فعال هستند به کار می‌رود. این مفهوم در طول زمان با پیشرفت‌های علمی، پزشکی و اجتماعی تکامل یافته و امروزه شامل روش‌های متنوعی است که به افراد و زوج‌ها این امکان را می‌دهد که کنترل بیشتری بر باروری و زمان فرزندآوری خود داشته باشند.
اهمیت پیشگیری از بارداری
پیشگیری از بارداری نقش کلیدی در سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد. با استفاده درست از روش‌های پیشگیری، می‌توان از بارداری‌های ناخواسته، پیامدهای روانی، سقط‌های غیرقانونی و حتی برخی بیماری‌های منتقله جنسی جلوگیری کرد. همچنین این امر به زوج‌ها این امکان را می‌دهد که در زمان مناسب و با آمادگی مالی، جسمی و روانی اقدام به فرزندآوری کنند.
انواع روش‌های پیشگیری از بارداری
روش‌های جلوگیری از بارداری در دو دسته کلی قرار می‌گیرند: روش‌های موقتی و روش‌های دائمی. هرکدام از این روش‌ها مزایا، معایب و میزان اثربخشی خاص خود را دارند.
روش‌های موقتی
این روش‌ها برای مدت زمان مشخصی از بارداری جلوگیری می‌کنند و شامل موارد زیر می‌شوند:
-
قرص‌های ضدبارداری: حاوی هورمون‌هایی هستند که تخمک‌گذاری را مهار می‌کنند. برای اثرگذاری مؤثر، باید به صورت روزانه و در زمان مشخص مصرف شوند.
-
کاندوم مردانه و زنانه: علاوه بر پیشگیری از بارداری، از انتقال بیماری‌های جنسی نیز جلوگیری می‌کنند.
-
آی‌یودی (IUD): وسیله‌ای کوچک و T شکل است که داخل رحم قرار می‌گیرد و بسته به نوع آن، بین ۳ تا ۱۰ سال قابل استفاده است.
-
آمپول و ایمپلنت‌های هورمونی: تزریق هورمون‌ها یا کاشت در زیر پوست برای جلوگیری از تخمک‌گذاری در مدت زمان چند ماه تا چند سال.
-
روش طبیعی (روش تقویمی یا کشف زمان تخمک‌گذاری): پرهیز از رابطه جنسی در روزهای پرخطر چرخه قاعدگی. این روش نیازمند دقت بسیار بالاست.
-
روش قطع رابطه جنسی پیش از انزال (جلوگیری طبیعی): در این روش مرد قبل از انزال، آلت را خارج می‌کند. این روش چندان مطمئن نیست.
روش‌های دائمی
برای افرادی که دیگر تمایلی به فرزندآوری ندارند، روش‌های دائمی مناسب هستند:
-
وازکتومی در مردان: قطع یا بستن لوله‌های انتقال اسپرم. روشی مؤثر و تقریباً بدون بازگشت.
-
بستن لوله‌های رحم در زنان (توبکتومی): جلوگیری از ورود تخمک به رحم. یک روش جراحی دائمی است.
معیارهای انتخاب روش مناسب پیشگیری
برای انتخاب بهترین روش جلوگیری از بارداری باید به چندین عامل توجه کرد:
-
وضعیت سلامت عمومی فرد
-
سن و شرایط هورمونی
-
تعداد فرزندان و برنامه برای آینده
-
تمایل به بازگشت‌پذیر بودن روش
-
هزینه و در دسترس بودن
-
اثرات جانبی احتمالی
مشورت با پزشک متخصص زنان یا مشاور خانواده می‌تواند در این تصمیم‌گیری بسیار مفید باشد.
آیا پیشگیری از بارداری تأثیری بر رابطه جنسی دارد؟
برخی روش‌های پیشگیری مانند کاندوم ممکن است در ابتدای استفاده کمی بر احساس لذت جنسی تأثیر بگذارند، اما بسیاری از زوج‌ها پس از مدتی به آن عادت می‌کنند. روش‌هایی مانند قرص یا آی‌یودی اغلب هیچ تأثیر منفی روی میل یا کیفیت رابطه ندارند و حتی باعث کاهش اضطراب ناشی از احتمال بارداری ناخواسته می‌شوند.
پیشگیری اورژانسی از بارداری چیست؟
گاهی اوقات ممکن است رابطه جنسی محافظت‌نشده اتفاق بیفتد یا روش پیشگیری مورد استفاده شکست بخورد (مثلاً پارگی کاندوم). در این موارد از روش‌های اورژانسی مانند قرص تنسی (0.75 یا 1.5 میلی‌گرمی) استفاده می‌شود که تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه قابل استفاده است. این روش برای استفاده مکرر توصیه نمی‌شود و فقط در موارد خاص کاربرد دارد.
پیشگیری از بارداری در اسلام و فرهنگ ایرانی
در فرهنگ و دین اسلام، پیشگیری از بارداری در صورتی که سلامت جسمی و روانی زن یا مرد در خطر باشد یا خانواده آمادگی پذیرش فرزند جدید را نداشته باشد، مجاز شمرده شده است. البته روش‌های دائمی تنها در شرایط خاص و با مشورت پزشکی و شرعی توصیه می‌شوند.
سخن پایانی
پیشگیری از بارداری مفهومی گسترده و مهم در سلامت جنسی و باروری است. با شناخت روش‌های مختلف و انتخاب آگاهانه، زوج‌ها می‌توانند از بارداری‌های ناخواسته جلوگیری کرده و کنترل بیشتری بر زندگی و آینده خود داشته باشند. لازم است که آموزش و آگاهی‌رسانی درباره این موضوع افزایش یابد تا تصمیم‌گیری‌ها آگاهانه‌تر و مسئولانه‌تر صورت گیرد.