درمان تکرر ادرار بعد از عمل پروستات
تکرر ادرار یکی از عوارض شایع پس از عمل پروستات است که بسیاری از مردان پس از جراحی با آن مواجه می‌شوند. این مشکل ممکن است زندگی روزمره، خواب شبانه و حتی اعتماد به‌نفس فرد را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت دلایل و روش‌های درمان تکرر ادرار بعد از عمل پروستات، گام مهمی در بازیابی کیفیت زندگی بیمار محسوب می‌شود.
چرا بعد از عمل پروستات تکرر ادرار ایجاد می‌شود؟
عمل پروستات معمولاً با هدف درمان بزرگ‌شدگی خوش‌خیم پروستات (BPH)، سرطان پروستات یا انسداد مجرای ادرار انجام می‌شود. بسته به نوع عمل (مانند TURP یا پروستاتکتومی کامل)، ممکن است عضلات کنترل ادرار یا اعصاب اطراف پروستات دچار آسیب موقت یا دائمی شوند.
از دلایل اصلی بروز تکرر ادرار بعد از عمل پروستات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
ضعف در عضلات کف لگن
-
التهاب و تحریک مثانه بعد از جراحی
-
کاهش ظرفیت مثانه به علت فشار مزمن قبلی
-
بی‌حسی یا آسیب‌دیدگی اعصاب کنترل‌کننده مثانه
-
عفونت‌های ادراری یا تحریک ناشی از سوند
در بیشتر موارد، تکرر ادرار در چند هفته تا چند ماه پس از جراحی بهبود می‌یابد، اما گاهی نیاز به مداخلات درمانی جدی‌تری است.
تمرینات کف لگن (کگل) برای تقویت عضلات
یکی از مؤثرترین روش‌های درمان تکرر ادرار بعد از عمل پروستات، انجام تمرینات عضلات کف لگن یا تمرینات کگل است. این تمرینات باعث تقویت عضلاتی می‌شوند که کنترل ادرار را به‌عهده دارند.
برای انجام تمرینات کگل:
-
ابتدا عضلاتی که برای توقف جریان ادرار به کار می‌برید، شناسایی کنید.
-
همان عضلات را برای ۵ تا ۱۰ ثانیه منقبض کرده و سپس ۵ ثانیه استراحت دهید.
-
این تمرین را روزانه سه نوبت و در هر نوبت ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
اثربخشی تمرینات کگل معمولاً پس از چند هفته تا چند ماه نمایان می‌شود و بهبود چشمگیری در کنترل ادرار ایجاد می‌کند.
مصرف داروهای مناسب تحت نظر پزشک
در برخی بیماران، ممکن است برای کاهش انقباضات غیرارادی مثانه یا تقویت کنترل عضلات اسفنکتر دارو تجویز شود. رایج‌ترین داروهایی که در این شرایط تجویز می‌شوند عبارتند از:
-
داروهای ضد موسکارینی مانند اکسی‌بوتینین یا تولتروودین
-
داروهای بتا-۳ آگونیست مانند میرابگرون
-
آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت وجود عفونت ادراری
استفاده خودسرانه از داروها ممکن است باعث تشدید علائم شود، بنابراین حتماً تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی باید مصرف شوند.
کنترل مصرف مایعات و اصلاح عادات رفتاری
یکی دیگر از روش‌های ساده و مؤثر برای کاهش تکرر ادرار، تنظیم زمان و مقدار مصرف مایعات است. اگرچه نباید بدن را دچار کم‌آبی کرد، اما مصرف زیاد مایعات در ساعات پایانی شب می‌تواند منجر به تکرر ادرار در طول شب شود.
راهکارهای پیشنهادی:
-
کاهش مصرف مایعات ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب
-
پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های محرک مانند چای، قهوه و نوشابه
-
استفاده از توالت در فواصل منظم حتی بدون احساس فوریت
همچنین، ایجاد برنامه رفتن به دستشویی می‌تواند مثانه را آموزش دهد تا ظرفیت خود را افزایش داده و کنترل بیشتری بر آن حاصل شود.
فیزیوتراپی تخصصی لگن
فیزیوتراپیست‌های تخصصی در زمینه کف لگن می‌توانند با استفاده از تکنیک‌هایی مانند تحریک الکتریکی، بیوفیدبک و تمرینات هدایت‌شده، عضلات مسئول کنترل ادرار را تقویت کنند. این روش‌ها در بیمارانی که دچار نشت یا تکرر ادرار هستند، به‌ویژه زمانی که تمرینات خانگی نتیجه نداده‌اند، بسیار مؤثر هستند.
درمان‌های پیشرفته در صورت تداوم مشکل
اگر علائم تکرر ادرار بیش از ۶ تا ۱۲ ماه بعد از عمل ادامه یابد و به درمان‌های اولیه پاسخ ندهد، ممکن است نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تری وجود داشته باشد:
-
تزریق بوتاکس به مثانه برای کاهش انقباضات بیش‌فعال
-
جراحی مجدد یا اصلاح اسفنکتر در صورت شل شدن آن
-
کاشت اسفنکتر مصنوعی ادراری در موارد بسیار شدید بی‌اختیاری
تصمیم‌گیری برای این روش‌ها باید پس از ارزیابی کامل توسط متخصص اورولوژی انجام شود.
وضعیت روانی و نقش آن در کنترل ادرار
برخی افراد پس از عمل پروستات، به دلیل نگرانی از بی‌اختیاری یا خجالت، دچار اضطراب و استرس مداوم می‌شوند که خود می‌تواند موجب تشدید علائم شود. در این موارد، مشاوره با روانشناس یا شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به بهبود وضعیت روانی بیمار کمک کند.
کاهش اضطراب، آرام‌سازی ذهن و افزایش اعتماد به‌نفس نقش مهمی در کاهش تکرر ادرار دارند.
نتیجه‌گیری
تکرر ادرار بعد از عمل پروستات یک عارضه نسبتاً شایع ولی قابل کنترل است. با اجرای تمرینات کف لگن، تنظیم مصرف مایعات، استفاده از داروها تحت نظر پزشک و در صورت نیاز فیزیوتراپی تخصصی، بسیاری از بیماران می‌توانند در مدت چند ماه به بهبودی کامل یا نسبی برسند.
پیگیری منظم با پزشک و صبوری در فرآیند درمان، دو عامل کلیدی در کنترل موفق این وضعیت هستند. در صورت تداوم علائم، راهکارهای تخصصی‌تری نیز در دسترس است که می‌تواند به بهبود کامل منجر شود.