چه چیزی باعث نامحرم شدن زن و شوهر میشود؟
یکی از مسائل مهم در فقه اسلامی، موضوع محرمیت و نامحرم شدن میان زن و شوهر است. با اینکه پس از عقد نکاح، زن و شوهر به یکدیگر محرم می‌شوند و رابطه‌ی زناشویی میان آن‌ها مشروع و قانونی تلقی می‌گردد، اما تحت شرایط خاصی این محرمیت می‌تواند از بین برود و زوجین نسبت به یکدیگر نامحرم شوند. آگاهی از این موارد برای هر زن و مرد مسلمانی ضروری است تا از نظر شرعی و حقوقی در زندگی مشترک دچار مشکل نشوند.
طلاق، اصلی‌ترین عامل نامحرم شدن
یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شرایطی که منجر به نامحرم شدن زن و شوهر میشود، وقوع طلاق است. پس از اجرای صیغه‌ی طلاق، رابطه‌ی محرمیت میان زن و شوهر به پایان می‌رسد، البته در برخی موارد مانند طلاق رجعی، زن و شوهر در دوران عده هنوز نسبت به یکدیگر محرم هستند و می‌توانند بدون عقد مجدد به زندگی مشترک بازگردند. اما پس از پایان عده، اگر رجوعی صورت نگرفته باشد، زن و مرد به طور کامل نامحرم می‌شوند.
سه طلاقه شدن زن
یکی دیگر از شرایطی که به‌طور خاص مورد تأکید فقه اسلامی قرار دارد، سه طلاقه شدن زن توسط یک مرد است. بر اساس احکام شرعی، اگر مردی همسر خود را سه بار طلاق دهد (چه پشت سر هم و چه در زمان‌های مختلف) و در هر بار پس از طلاق دوباره به او رجوع کرده باشد، پس از طلاق سوم دیگر نمی‌تواند با آن زن ازدواج کند، مگر اینکه زن با مرد دیگری ازدواج کند و آن ازدواج به صورت واقعی و با تحقق نزدیکی انجام شود و سپس آن مرد دوم، زن را طلاق دهد. در غیر این صورت، زن و شوهر اول نسبت به هم نامحرم ابدی می‌شوند.
فسخ نکاح و انفساخ
در برخی شرایط خاص، عقد نکاح به دلایلی فسخ میشود یا به‌طور خودکار منفسخ می‌گردد. این موارد شامل کشف عیب‌های خاص در یکی از طرفین، تدلیس (فریبکاری در ازدواج)، یا تغییر دین میشود. اگر نکاح فسخ یا منفسخ شود، رابطه‌ی محرمیت به پایان می‌رسد و زن و مرد به یکدیگر نامحرم خواهند بود.
ارتداد یکی از زوجین
بر اساس نظر فقهای شیعه، اگر یکی از زوجین از دین اسلام خارج شود (ارتداد)، عقد نکاح بین آن‌ها باطل میشود و دیگر نسبت به هم محرم نیستند. به‌ویژه اگر مرد مسلمان مرتد شود، نکاح فوراً باطل می‌گردد و زن به او نامحرم میشود. در مورد زن، اگر ارتداد او فطری باشد (یعنی از ابتدای بلوغ مسلمان بوده و سپس مرتد شود)، عقد نیز باطل خواهد شد. در این شرایط، حتی اگر زن و مرد همچنان زیر یک سقف زندگی کنند، همزیستی آن‌ها از نظر شرعی جایز نیست.
پایان عده پس از طلاق یا وفات شوهر
در مواردی که زن طلاق می‌گیرد یا شوهرش فوت می‌کند، در طول مدت عده هنوز محرمیت شرعی با همسر سابق باقی است (در طلاق رجعی و برخی موارد وفات). اما پس از اتمام مدت عده، زن و مرد نسبت به هم نامحرم می‌شوند. در این حالت حتی تماس بدنی، نگاه از روی شهوت و سایر رفتارهای ویژه‌ی زن و شوهر، دیگر از نظر شرعی مجاز نخواهد بود مگر با عقد جدید.
ازدواج با فرد محرم دیگر
در موارد نادری که ازدواج با فردی صورت گیرد که بعدها مشخص شود از محارم نسبی یا رضاعی بوده، عقد ازدواج باطل محسوب میشود و زن و مرد از ابتدا به یکدیگر نامحرم بوده‌اند. به عنوان مثال، اگر پس از ازدواج مشخص شود که طرفین خواهر و برادر رضاعی هستند، محرمیت شرعی آن‌ها پایان می‌پذیرد و ازدواجشان فسخ می‌گردد. در این حالت، حتی اگر رابطه جنسی نیز میان آن‌ها برقرار شده باشد، از نظر فقهی و شرعی جایز نبوده است.
لعان بین زن و شوهر
لعان یکی از احکام خاص فقهی است که در شرایطی که مرد به همسر خود نسبت زنا بدهد اما نتواند چهار شاهد بیاورد، با خواندن جملات مخصوصی در دادگاه اسلامی، به صورت رسمی از همسر خود جدا میشود. پس از اجرای لعان، زن و مرد به صورت ابدی نسبت به هم نامحرم می‌شوند و ازدواج مجدد میان آن‌ها ممکن نیست. این مورد بسیار خاص و محدود است اما از لحاظ فقهی راهی برای قطع دائم محرمیت محسوب میشود.
احکام رضاع و محرمیت اشتباه
در برخی موارد، ممکن است زن و مرد به‌اشتباه یا بدون بررسی دقیق ازدواج کنند، اما پس از مدتی مشخص شود که به دلیل شیردهی در کودکی، خواهر و برادر رضاعی بوده‌اند. در این صورت، بلافاصله محرمیت از بین می‌رود و ازدواج آن‌ها باطل اعلام میشود. این موضوع در فقه رضاعی اهمیت زیادی دارد و باید قبل از ازدواج بررسی شود.
نتیجه‌گیری
رابطه‌ی محرمیت میان زن و شوهر به‌واسطه‌ی عقد ازدواج ایجاد میشود و بر اساس ضوابط مشخصی می‌تواند به پایان برسد. طلاق، سه طلاقه شدن، فسخ نکاح، ارتداد، پایان عده و برخی شرایط خاص دیگر، می‌توانند باعث نامحرم شدن زن و مرد نسبت به هم شوند. درک صحیح از این احکام، به زن و مرد کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های درست‌تری در زندگی زناشویی داشته باشند و از بروز خطاهای شرعی جلوگیری نمایند. در همه‌ی موارد فوق، مشورت با عالم دینی یا فقیه آگاه، بهترین راه برای درک جزئیات و دریافت راهکارهای درست خواهد بود.