قرص بعد از رابطه پر خطر

قرص بعد از رابطه پرخطر؛ راهی برای پیشگیری اضطراری از بارداری ناخواسته

قرص بعد از رابطه پرخطر یکی از راهکارهای مؤثر و کاربردی برای جلوگیری از بارداری ناخواسته در شرایط اضطراری است. این قرص که تحت عنوان قرص اورژانسی نیز شناخته می‌شود، معمولاً زمانی استفاده می‌شود که رابطه جنسی محافظت‌نشده رخ داده یا روش پیشگیری اصلی با شکست مواجه شده باشد، مانند پاره شدن کاندوم یا فراموشی مصرف قرص‌های ضد بارداری روزانه. در این مقاله به معرفی کامل قرص اورژانسی، نحوه مصرف، مزایا، عوارض جانبی و نکات مهم پیرامون استفاده از آن می‌پردازیم.

قرص اورژانسی چیست و چگونه عمل می‌کند؟

قرص اورژانسی بارداری، دارویی حاوی دوز بالای هورمون‌های ضد بارداری است که با تأثیر بر روند تخمک‌گذاری، لقاح یا لانه‌گزینی تخمک بارور شده در رحم، از بارداری جلوگیری می‌کند. این قرص به‌طور خاص برای مواقعی طراحی شده که هیچ روش پیشگیری دیگری به کار نرفته یا روش مورد استفاده با شکست مواجه شده باشد.

قرص‌های اورژانسی معمولاً یکی از دو نوع زیر هستند:

• قرص‌های لوونورژسترل (Levonorgestrel): مانند «لوونورژسترل ۱.۵ میلی‌گرم» یا «Postinor»

• قرص‌های اولی‌پریستال استات (Ulipristal acetate): مانند «EllaOne» که نیاز به نسخه پزشک دارد

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی

زمان‌بندی نقش بسیار مهمی در تأثیرگذاری این قرص دارد. هر چه زودتر مصرف شود، اثر آن بیشتر است.

• تا ۷۲ ساعت (۳ روز) بعد از رابطه: قرص‌های لوونورژسترل بیشترین اثربخشی را دارند.

• تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) بعد از رابطه: قرص EllaOne همچنان مؤثر است.

بهترین زمان برای مصرف قرص، بلافاصله پس از رابطه محافظت‌نشده یا در همان ۲۴ ساعت اول است.

نحوه مصرف قرص اورژانسی

بسته به نوع قرص، روش مصرف متفاوت است:

• قرص لوونورژسترل ۱.۵ میلی‌گرم: معمولاً یک عدد به صورت یک‌باره و با معده پر یا بعد از غذا مصرف می‌شود.

• در برخی موارد: قرص‌های ۰.۷۵ میلی‌گرم دو عدد هستند که باید با فاصله ۱۲ ساعت از هم مصرف شوند.

بعد از مصرف قرص اورژانسی، ممکن است قاعدگی زودتر یا دیرتر از موعد رخ دهد. تأخیر بیش از یک هفته در قاعدگی می‌تواند نشانه بارداری باشد.

عوارض جانبی احتمالی

اگرچه قرص‌های اورژانسی معمولاً بی‌خطر هستند، اما ممکن است برخی عوارض کوتاه‌مدت را ایجاد کنند:

• حالت تهوع یا استفراغ

• سرگیجه یا سردرد

• درد شکم یا حساسیت سینه‌ها

• خون‌ریزی غیرمعمول بین قاعدگی‌ها

• تغییر در زمان یا شدت پریود بعدی

در صورت استفراغ در دو ساعت اول پس از مصرف، لازم است قرص مجدداً مصرف شود.

نکات مهم در مورد قرص اورژانسی

• نباید به عنوان روش دائمی پیشگیری استفاده شود. مصرف مکرر قرص اورژانسی ممکن است باعث اختلال در چرخه قاعدگی و کاهش اثربخشی آن شود.

• مناسب برای همه نیست. خانم‌هایی که به مشکلات کبدی، فشار خون کنترل‌نشده یا سابقه لخته شدن خون دارند، باید با پزشک مشورت کنند.

• اثر پیشگیری از بارداری دارد، نه پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی. این قرص‌ها هیچ تاثیری در جلوگیری از انتقال بیماری‌هایی مانند ایدز، هپاتیت یا HPV ندارند.

• در صورت مصرف داروهای خاص، اثربخشی کاهش می‌یابد. مانند برخی داروهای ضد صرع یا ضد سل.

آیا قرص اورژانسی باعث ناباروری می‌شود؟

برخلاف برخی باورهای نادرست، مصرف گاه‌به‌گاه قرص اورژانسی باعث ناباروری نمی‌شود. این دارو برای استفاده‌های محدود در شرایط خاص طراحی شده و مصرف گاه‌به‌گاه آن تهدیدی برای باروری در آینده محسوب نمی‌شود.

قرص اورژانسی برای چه کسانی توصیه نمی‌شود؟

• بانوانی که باردار هستند یا احتمال بارداری بالاست

• کسانی که به ترکیبات قرص حساسیت دارند

• افرادی که دچار خونریزی غیرطبیعی از واژن هستند بدون تشخیص دقیق

جایگزین‌های قرص اورژانسی

در برخی کشورها و شرایط، استفاده از IUD (دستگاه داخل رحمی) تا ۵ روز بعد از رابطه نیز می‌تواند از بارداری جلوگیری کند. این روش یکی از مؤثرترین جایگزین‌ها محسوب می‌شود و علاوه بر پیشگیری اورژانسی، به عنوان روش بلندمدت نیز کاربرد دارد.

نتیجه‌گیری

قرص بعد از رابطه پرخطر یا قرص اورژانسی، ابزاری مفید و مؤثر برای جلوگیری از بارداری ناخواسته در مواقع اضطراری است. مصرف صحیح و به‌موقع این قرص، می‌تواند از پیامدهای ناخواسته و مشکلات بعدی جلوگیری کند. با این حال، نباید جایگزین روش‌های مطمئن و منظم پیشگیری شود. مشورت با پزشک، آگاهی از نحوه مصرف، زمان‌بندی مناسب و توجه به عوارض جانبی، کلید استفاده ایمن و مؤثر از این روش پیشگیری است.