قرص ال دی و تاثیر آن بر اعصاب؛ بررسی علمی و جامع
قرص‌های پیشگیری از بارداری از جمله قرص ال‌دی (LD) یکی از روش‌های رایج کنترل بارداری در زنان است. اگرچه این قرص مزایای زیادی دارد، اما ممکن است برخی عوارض جانبی ایجاد کند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تأثیر بر سیستم عصبی و روانی افراد مصرف‌کننده است. در این مقاله به صورت کامل به عوارض قرص ال‌دی بر اعصاب پرداخته‌ایم.
قرص ال‌دی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
قرص ال‌دی ترکیبی از دو هورمون استروژن و پروژسترون است که با مهار تخمک‌گذاری، تغییر در ترشحات دهانه رحم و تأثیر بر دیواره داخلی رحم، از بارداری جلوگیری می‌کند. این قرص یکی از قدیمی‌ترین انواع داروهای هورمونی برای پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود.
نقش هورمون‌ها در عملکرد سیستم عصبی
سیستم عصبی و خلق‌وخو تحت تأثیر مستقیم هورمون‌های جنسی قرار دارد. استروژن و پروژسترون از طریق تأثیر بر ناقل‌های عصبی مانند سروتونین، دوپامین و گابا می‌توانند بر حالت روحی، خواب، اضطراب و حتی حافظه اثر بگذارند. تغییرات ناگهانی یا غیراصولی در سطح این هورمون‌ها ممکن است منجر به بروز مشکلات عصبی یا روانی شود.
عوارض شایع قرص ال‌دی بر اعصاب
مصرف قرص ال‌دی در برخی از زنان ممکن است باعث بروز علائم عصبی یا تغییرات خلقی شود. در ادامه مهم‌ترین عوارض عصبی این دارو بررسی می‌شود:
اختلالات خلقی و افسردگی
یکی از رایج‌ترین عوارض مصرف قرص ال‌دی، بروز افسردگی خفیف تا متوسط است. برخی زنان پس از شروع مصرف این قرص، کاهش انرژی، بی‌حوصلگی، کاهش انگیزه و حتی احساس غم بی‌دلیل را گزارش می‌کنند. این حالت ممکن است در افرادی که سابقه افسردگی یا اضطراب دارند، شدیدتر باشد.
تحریک‌پذیری و عصبانیت
برخی زنان در طول مصرف ال‌دی دچار تحریک‌پذیری بیشتر و واکنش‌های تند نسبت به محرک‌های روزمره می‌شوند. نوسانات سطح پروژسترون می‌تواند منجر به کاهش آستانه تحمل و افزایش رفتارهای تهاجمی شود.
اضطراب و بی‌قراری
هورمون‌های موجود در قرص ال‌دی ممکن است با سیستم گابا در مغز تداخل پیدا کرده و باعث افزایش احساس اضطراب، نگرانی بیش از حد، تپش قلب یا بی‌قراری شوند. این علائم معمولاً در هفته‌های اول مصرف بیشتر است و در برخی موارد با ادامه مصرف کاهش می‌یابد.
اختلال در خواب و بی‌خوابی
بر هم خوردن تعادل هورمونی می‌تواند چرخه خواب طبیعی را مختل کند. افرادی که قرص ال‌دی مصرف می‌کنند ممکن است با بی‌خوابی شبانه، بیداری مکرر، کابوس یا خواب ناآرام مواجه شوند. این موضوع به‌ویژه در زنانی با حساسیت عصبی بالا شایع‌تر است.
کاهش تمرکز و حافظه
برخی مطالعات نشان می‌دهند که داروهای ضدبارداری می‌توانند عملکرد شناختی را تحت تأثیر قرار دهند. مصرف قرص ال‌دی ممکن است با کاهش تمرکز، کندی در واکنش‌های ذهنی و حتی اختلالات موقت حافظه همراه باشد.
عوارض نادر اما جدی بر اعصاب
در موارد نادری، مصرف قرص ال‌دی می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی‌تری شود که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد:
-
میگرن شدید یا جدید: سردردهای شدید همراه با تاری دید یا تهوع ممکن است هشدار وجود مشکل عروقی باشد.
-
تشنج یا حرکات غیرطبیعی: نادر ولی در صورت مشاهده نیاز به بررسی فوری دارد.
-
افکار خودکشی یا خودآزاری: در صورت بروز، باید مصرف دارو متوقف و ارزیابی روان‌پزشکی انجام شود.
چه کسانی بیشتر در معرض عوارض عصبی قرص ال‌دی هستند؟
برخی از زنان نسبت به تغییرات هورمونی حساس‌تر هستند و بیشتر مستعد بروز عوارض عصبی ناشی از قرص ال‌دی می‌باشند:
-
زنانی با سابقه افسردگی یا اضطراب
-
افرادی که سبک زندگی پرتنش یا خواب ناکافی دارند
-
زنان در سنین پایین‌تر (زیر 25 سال)
-
افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های روانی دارند
روش‌های کاهش عوارض عصبی قرص ال‌دی
برای کاهش عوارض روانی و عصبی قرص ال‌دی می‌توان اقدامات زیر را در نظر گرفت:
-
مصرف قرص در ساعت مشخص روزانه برای کاهش نوسانات هورمونی
-
داشتن رژیم غذایی سالم با مصرف مواد مغذی به ویژه ویتامین‌های گروه B
-
افزایش فعالیت فیزیکی به‌ویژه ورزش‌های هوازی
-
درمان‌های مکمل مانند طب سنتی یا مکمل‌های گیاهی با مشورت پزشک
-
مراجعه به متخصص زنان جهت تغییر نوع قرص در صورت تداوم عوارض
جایگزین‌های کم‌عارضه‌تر برای قرص ال‌دی
در صورتی که عوارض عصبی ناشی از ال‌دی قابل‌تحمل نباشد، پزشک ممکن است روش‌های جایگزین مانند موارد زیر را پیشنهاد کند:
-
قرص‌های با دوز پایین‌تر هورمون
-
چسب ضدبارداری یا حلقه واژینال
-
آی‌یودی‌های هورمونی یا غیرهورمونی
-
کاندوم یا دیافراگم
نتیجه‌گیری
قرص ال‌دی یکی از پرمصرف‌ترین داروهای ضدبارداری است که در کنار مزایای خود، ممکن است با عوارض عصبی و روانی همراه باشد. افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و اختلال خواب از رایج‌ترین این عوارض هستند. آگاهی از این علائم و بررسی آن‌ها با پزشک می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر پیشگیری کند. در صورت بروز علائم شدید یا پایدار، تغییر نوع دارو یا استفاده از روش‌های جایگزین می‌تواند راهکار مناسبی باشد.